Giai thoại về Yasuke, vị Samurai da đen đầu tiên của Nhật Bản

Là một người da đen bí ẩn đến từ châu Phi, từ một nô lệ, Yasuke đã trở thành võ sĩ Samurai nổi tiếng tại Nhật Bản nhờ màu da và ngoại hình to lớn khác biệt, được ví như một vị thần. Cùng với khả năng chiến đấu điêu luyện, ông trở thành cận thần của Oda Nobunaga, vị lãnh chúa quyền lực và cũng là người đầu tiên có công thống nhất Nhật Bản vào thời Chiến quốc.

Trong thời Chiến quốc, một người châu Phi như Yasuke được trọng dụng là điều không tưởng khi những người da đen lúc bấy giờ là đối tượng bị buôn bán làm nô lệ. Do vậy, câu chuyện về một người châu Phi trở thành Samurai cao quý đã truyền cảm hứng cho rất nhiều người, đặc biệt là các nhà văn, nhà làm phim thời hiện đại.

Gần đây nhất, vào ngày 29/04/2021, Netflix cũng đã phát hành loạt phim hoạt hình mang tên “Yasuke” về vị Samurai da đen huyền thoại, được đạo diễn bởi LeSean Thomas, hợp tác với hãng phim hoạt hình Nhật Bản MAPPA. Vậy con đường từ nô lệ trở thành một Samurai lừng danh của Yasuke diễn ra như thế nào?

Trước khi đến Nhật Bản

Yasuke được cho là xuất thân từ Mozambique, nhưng cũng có thể ông là người thuộc bộ tộc Dinka, phía Nam Sudan. Theo tác giả Thomas Lockley, người đã dành 9 năm để nghiên cứu và viết nên cuốn sách “African Samurai: The True Story of Yasuke, a Legendary Black Warrior in Feudal Japan" (tạm dịch: "Samurai châu Phi: Câu chuyện có thật về Yasuke, chiến binh da đen huyền thoại thời phong kiến Nhật Bản”), Yasuke có thể bị những kẻ buôn nô lệ Ả Rập hoặc Ấn Độ bắt cóc và đem đến các nước Ả Rập, qua Ấn Độ Dương.

Yasuke đã làm việc như một nô lệ và được huấn luyện thành một người lính nhỏ tuổi để chiến đấu tại bang Gujarat và bang Goa ở Ấn Độ, trước khi được thuê làm người hầu cho các nhà truyền giáo Cơ đốc từ Bồ Đào Nha.

Vào thời gian này, bang Goa là một trung tâm thương mại, truyền giáo và quân sự của người Bồ Đào Nha ở Ấn Độ và cũng là một trong những điểm buôn bán nô lệ châu Phi lớn nhất thế giới.

Tác giả Thomas Lockley suy đoán rằng Yasuke đã gặp được Alessandro Valignano, nhà truyền giáo người Ý quyền lực nhất châu Á lúc bấy giờ, tại Ấn Độ rồi trở thành người hầu và vệ sĩ cho ông.

Valignano và Yasuke cùng đoàn tùy tùng đã đến cảng Kuchinotsu ở thành phố Nagasaki, tỉnh Nagasaki vào năm 1579. Đến Nhật Bản, nhà truyền giáo người Ý ấp ủ hy vọng hướng hàng nghìn người Nhật theo đạo Thiên chúa sau khi ông đã dành 6 năm đi truyền đạo từ Rome qua nhiều nước như Bồ Đào Nha, Mozambique, Ấn Độ, Malaysia và Ma Cao. Nhưng hiển nhiên, nhiệm vụ này không hề dễ dàng.

Cuộc gặp gỡ của Yasuke với lãnh chúa Oda Nobunaga

Thời điểm mà nhà truyền giáo Valignano và Yasuke đến Nhật Bản rơi vào vào thời Chiến quốc (1467 – 1615), giai đoạn cả nước Nhật bị cuốn vào cuộc nội chiến tàn khốc, nơi hàng trăm kẻ mạnh từ các vùng lớn nhỏ trên khắp Nhật Bản tranh giành quyền lực.

Hòa bình chỉ được lập lại khi các lãnh chúa tìm cách thống nhất nước Nhật. Và Oda Nobunaga sau khi nhanh chóng kiểm soát Kyoto, trung tâm quan trọng của đất nước, đã được mệnh danh là một trong ba người có công thống nhất Nhật Bản cùng với Toyotomi Hideyoshi và Tokugawa Ieyasu. Tuy nhiên, Nobunaga lên nắm quyền cũng không ngăn cản hoàn toàn được việc các lãnh chúa nhỏ, nhóm các nhà sư trang bị vũ trang, băng nhóm cướp tiếp tục tranh giành lãnh thổ.

Do vậy, nhiệm vụ của Yasuke là bảo vệ an toàn cho nhà truyền giáo Valignano trong bối cảnh chiến tranh loạn lạc khắp nơi. Yasuke đã tận dụng lợi thế chiều cao 1m88, “sức mạnh bằng 10 người đàn ông” và kinh nghiệm quân sự trước đó của mình để chuẩn bị chiến đấu, dự tính rủi ro xảy ra khi đoàn truyền giáo liên minh với các lãnh chúa địa phương.

Yasuke đã huấn luyện binh lính Nhật và tự học các kỹ thuật chiến đấu mới, bao gồm cả võ thuật và kiếm thuật của Nhật Bản. Chính những kỹ năng ấy đã gây ấn tượng mạnh mẽ với lãnh chúa Oda Nobunaga sau này.

Sau 2 năm truyền giáo ở Nhật, vào năm 1581, nhà truyền giáo Valignano đã đến thủ đô Kyoto để diện kiến lãnh chúa Nobunaga và xin phép được rời khỏi Nhật Bản. Đây cũng là cơ duyên khiến Yasuke gặp được Nobunaga và mở ra một bước ngoặt mới cho cuộc sống của người đàn ông da đen này tại nước Nhật.

Khi Nobunaga gặp Yasuke, vị lãnh chúa này đã tin rằng Yasuke là một vị thần vì ông chưa bao giờ nhìn thấy một người châu Phi trước đó. Không chỉ riêng lãnh chúa, người dân ở thủ đô Kyoto lúc bấy giờ cũng bị choáng ngợp bởi màu da, chiều cao và dáng người khổng lồ của Yasuke.

Lãnh chúa Nobunaga tin rằng Yasuke là Daikokuten (大黒天), hiện thân của thần Ấn Độ Mahākāla, vị thần của sự giàu có, đại diện cho nông nghiệp và vụ mùa bội thu, đứng đầu trong Thất Phúc Thần. Lãnh chúa đã cố gắng chà xát lên da của Yasuke vì tin rằng đó là mực đen. Sau khi kiểm tra Yasuke là “người thật việc thật”, ông đã tổ chức một bữa tiệc thiết đãi chiến binh da đen.

Xem thêm: Saigo Takamori: huyền thoại Samurai cuối cùng của Nhật Bản

Samurai thân cận bên cạnh lãnh chúa quyền lực Nobunaga

Vào thời Chiến quốc, giữa những gián điệp chính trị, các vụ ám sát tàn nhẫn cùng nhiều cuộc tấn công bất ngờ của các Ninja, Yasuke được xem như “báu vật” và ngay lập tức được lãnh chúa Nobunaga thu nhận vào hàng ngũ Samurai. Thậm chí, Yasuke còn được lãnh chúa ưu ái cấp cho nhà ở, đầy tớ cũng như tiền tiêu vặt và được cho vinh dự cầm kiếm của lãnh chúa.

Tác giả Thomas Lockley cho biết ban đầu, Yasuke được xem như người mới, mang lại niềm vui cho lãnh chúa bởi thông qua Yasuke, Nobunaga biết được nhiều câu chuyện về những quốc gia khác trên thế giới.

Nhưng chỉ trong vòng 1 tháng, Yasuke đã trở thành vị Samurai được trọng dụng và có một vị trí trong đoàn tùy tùng của Nobunaga. Thậm chí, theo nhiều nguồn tin, lãnh chúa chỉ thích nói chuyện với mỗi Yasuke.

Yasuke cũng là người mở đầu cho việc tuyển chọn các chiến binh nước ngoài tại Nhật Bản. Vì trong những năm phục vụ cho lãnh chúa Nobunaga, hằng trăm người nước ngoài đến từ các vùng khác nhau như châu Phi, Trung Quốc, Hàn Quốc đã được tuyển chọn như ông.

Thomas Lockley chia sẻ: “Yasuke là Samurai châu Phi đầu tiên được ghi nhận. Vì những người nước ngoài khác đã không được phục vụ cho lãnh chúa Nobunaga.'

"Vẫn có một số ghi chép về những người châu Phi phục vụ cho các lãnh chúa khác nhưng chúng ta không biết nhiều về họ vì chủ nhân mà họ theo hầu đều là những người ít quyền lực hơn so với Nobunaga”.

Xem thêm: 5 sự thật ít người biết về Samurai Nhật Bản

Trở thành Ronin sau cái chết của chủ nhân

Dưới trướng của Nobunaga, Samurai Yasuke đã tham gia vào hai trận chiến.

Vào năm 1579, con trai của Nobunaga là Nobukatsu đã tấn công vào tỉnh Iga, nơi có 40.000 đến 60.000 Ninja và thất bại. Do vậy, vào năm 1581, Nobunaga đã dẫn binh thực hiện cuộc chinh phục tỉnh Iga lần nữa. Đây cũng là trận chiến đầu tiên mà Yasuke tham gia chiến đấu cùng lãnh chúa.

Trận chiến thứ hai và cũng là lần cuối cùng Yasuke chiến đấu dưới quyền Nobunaga là vào tháng 6/1582 khi Akechi Mitsuhide, Samurai phục vụ Nobunaga đã nổi dậy tấn công vào dinh thự của chính lãnh chúa mình tôn thờ ở Kyoto. Cuộc tấn công này được gọi là “Sự kiện chùa Honno-ji”, đặt dấu chấm hết cho việc củng cố quyền lực của lãnh chúa Nobunaga.

Sau thất bại, lãnh chúa Nobunaga đã tự kết thúc cuộc đời mình để bảo vệ danh dự bằng nghi thức mổ bụng tự sát “Seppuku”. Mệnh lệnh cuối cùng mà lãnh chúa giao cho Yasuke chính là mang kiếm và thủ cấp của mình đến cho con trai của ông.

“Đầu của Nobunaga không thể để rơi vào tay người khác. Nhiệm vụ của Yasuke là phải giữ được quyền uy của gia tộc Oda”, theo Lockley.

Sau sự ra đi của lãnh chúa Nobunaga, những tài liệu về Yasuke ngày càng khan hiếm. Thomas Lockley suy đoán rằng Yasuke có thể đã tiếp tục vai trò vệ sĩ cho các nhà truyền giáo như trước đây hoặc trở thành một thủy thủ, cũng có thể là cướp biển.

Còn theo Gary Leupp, giáo sư về lịch sử tại Đại học Tufts, Yasuke đã bị kẻ thù của Nobunaga bắt làm tù binh nhưng sau đó được thả ra vì ông không phải người Nhật và Yasuke trở thành một “Ronin”, Samurai vô chủ.

Xem thêm: 47 Ronin: Khi lòng trung thành vượt lên trên mạng sống

Samurai da đen trở cảm hứng cho văn học và điện ảnh

Câu chuyện về Yasuke, một Samurai da đen lừng danh đã đi vào sử sách Nhật Bản. Trong các tấm bình phong mà giới quý tộc trưng bày tại gia được làm vào khoảng năm 1590, có một bức miêu tả trận đấu vật giữa một người đàn ông da đen và một chiến binh Nhật Bản, tác giả Thomas Lockley cho rằng đó rất có thể là Yasuke và lãnh chúa Nobunaga.

Ngoài ra, Yasuke còn được ghi lại trong các bức thư của Dòng Tên hay biên niên sử về Oda Nobunaga mang tên Shinchou Kouki (信長公記) được biên soạn vào đầu thời Edo bởi Ota Gyuuichi, Samurai dưới trướng của lãnh chúa và cuốn sách “Histoire Ecclesiastique Des Isles Et Royaumes Du Japon” của tác giả Francois Solier viết vào thế kỷ 17. Sau đó, phần lớn câu chuyện về Samurai da đen dần rơi vào quên lãng.

Mãi đến năm 1968, tác giả Yoshio Kurusu đã lấy cảm hứng từ câu chuyện của Samurai da đen Yasuke để viết nên cuốn tiểu thuyết dành cho trẻ em “Kurosuke” và đoạt “Giải thưởng thiếu nhi của Hội nhà văn Nhật Bản” vào năm 1969. Hai năm sau, vào năm 1970, Yasuke tiếp tục trở thành một nhân vật anh hùng trong tiểu thuyết “Kuronbo” của tác giả Endo Shusaku.

Gần đây nhất, câu chuyện của Yasuke được nghiên cứu một cách toàn diện nhất trong cuốn “African Samurai: The True Story of Yasuke, a Legendary Black Warrior in Feudal Japan" của tác giả Thomas Lockley và Geoffrey Girard, xuất bản vào tháng 05/2019.

Dù chỉ phục vụ lãnh chúa Oda Nobunaga trong một thời gian ngắn nhưng giai thoại về ông đã truyền cảm hứng trong thời đại người châu Phi bị xem rẻ, trở thành nô lệ và bị mua bán như một món hàng.

kilala.vn