Hạt dẻ - một thức quà của mùa thu Nhật Bản

Nhắc đến hương vị đặc trưng của mùa thu Nhật Bản thì không thể không kể đến hạt dẻ (栗 - kuri). Trong cái se lạnh của những ngọn gió mùa thu đang tràn về, còn gì khiến người ta háo hức mong chờ hơn việc sắp được thưởng thức những món ngon từ hạt dẻ mùa thu vàng ươm, vừa bùi vừa thơm, lại mang chút dư vị ngọt ngào.  

Hạt dẻ Waguri - viên ngọc của mùa thu Nhật Bản

Waguri (和栗), còn được gọi là hạt dẻ Nhật Bản, là giống hạt dẻ đặc trưng của xứ sở mặt trời mọc, nổi tiếng với kích thước hạt to, vỏ nâu sáng, hương vị thơm bùi và béo ngậy. Những đặc trưng này được cho là thành quả sau khi lai tạo giống dẻ rừng hoang dã Shibaguri. 

Tuy nhiên, hạt dẻ Nhật Bản có một “điểm yếu” duy nhất - rất khó bóc vỏ. Một số giống khác như hạt dẻ ngọt Trung Quốc chỉ cần rang nóng là có thể dễ dàng bóc vỏ bằng tay không. Trong khi đó, hạt dẻ Waguri lại có lớp vỏ ngoài siêu cứng, được người Nhật gọi là “lớp da của quỷ” (onikawa - 鬼皮). Tách bỏ lớp vỏ ngoài, bên trong còn có một lớp màng nâu được gọi là phần vỏ chát (渋皮 - shibukawa), bám chắc vào thịt hạt do đó mà việc sơ chế cũng tốn công hơn. 

Nhật Bản trồng hạt dẻ khắp nơi, song Ibaraki là vùng sản xuất hạt dẻ lớn nhất cả nước. Giống Tsukuba của Ibaraki là một trong những giống hạt dẻ Waguri tiêu biểu của Nhật Bản. Bên cạnh đó, vùng Tamba tại trung tâm Kyoto cũng nổi tiếng với loại hạt dẻ Tamba - đặc trưng bởi hạt to, thịt mềm, dẻo, ngọt và được xem là “vua của các loại dẻ Nhật”. 

Nguồn lương thực chính của người Nhật thời xưa

Những cây dẻ rừng đã xuất hiện ở Nhật Bản từ hàng nghìn năm trước và hạt dẻ từng là một trong những nguồn lương thực chính của người Nhật thời cổ đại. Tại di chỉ khảo cổ thời kỳ tiền Jomon ở Nagano, người ta đã tìm thấy dấu tích của những hạt dẻ có niên đại hơn 13.000 năm, cho thấy rằng tổ tiên người Nhật đã biết thu lượm và sử dụng hạt dẻ từ rất sớm. 

Trong các tư liệu cổ như Cổ sự ký (Kojiki) và Nhật Bản thư kỷ (Nihon Shoki), đã có những đoạn ghi lại việc triều đình khuyến khích người dân trồng cây dẻ trên khắp đất nước, bởi loại hạt này giàu dinh dưỡng, dễ bảo quản. Đến thời Chiến quốc (thế kỷ 15), các samurai còn mang theo hạt dẻ sấy khô như một loại lương thực dự trữ khi ra trận.

Ngày nay, nhờ những cải tiến trong kỹ thuật lai tạo giống, các nhà nông Nhật Bản đã phát triển nhiều giống Waguri mới. Giờ đây tất cả mọi người đều có thể thưởng thức hạt dẻ một cách dễ dàng, hạt dẻ Nhật Bản cũng trở thành nguyên liệu phổ biến trong các căn bếp gia đình và ngành bánh kẹo cao cấp. 

Những món ngon từ hạt dẻ Nhật Bản

Cơm hạt dẻ - Kuri Gohan 

Khi mùa thu gõ cửa, căn bếp của người Nhật lại nghi ngút khói từ những nồi cơm đang hấp cùng hạt dẻ. Sau khi gọt sạch lớp vỏ chát, hạt dẻ được nấu cùng gạo trắng và cho ra món Kuri Gohan, thơm nức mùi gạo mới mùa thu và hạt dẻ vàng ươm dẻo bùi. 

Nếu thay gạo thường bằng gạo nếp, ta sẽ có món xôi hạt dẻ Kuri Okowa. Nhiều gia đình còn thêm nấm, cà rốt và các loại rau củ theo mùa để món ăn thêm đậm đà hương vị mùa thu.