Ngày càng nhiều trẻ em Nhật Bản "từ chối đến trường"

Hiện tượng học sinh “xa lánh trường học” đang là một vấn đề nghiêm trọng tại Nhật Bản khi số lượng học sinh nghỉ học dài ngày không ngừng tăng trong hơn một thập kỷ qua. Điều đáng lo ngại là, nhiều trẻ em mắc chứng “sợ trường học” với các triệu chứng như buồn nôn, chóng mặt hay hoảng loạn khi nghĩ đến việc đến lớp. 

Hiện tượng “Futoko thời Reiwa”

Theo thống kê mới nhất của Bộ Giáo dục, Văn hoá, Thể thao, Khoa học và Công nghệ Nhật Bản (MEXT), năm học 2024 ghi nhận hơn 350.000 học sinh tiểu học và trung học cơ sở vắng mặt liên tục trong hơn 30 ngày, không bao gồm các trường hợp nghỉ ốm hay vì lý do tài chính. Con số này đánh dấu mức cao kỷ lục và là năm thứ 12 ghi nhận số học sinh bỏ học tăng liên tiếp.  

Một số lý do nghỉ học thường gặp là “bị lo âu hoặc trầm cảm”, “do học kém” hay “mâu thuẫn với bạn bè”. Tuy nhiên, hai nguyên nhân phổ biến nhất được nêu ra trong khảo sát là do “thiếu động lực đến trường” và “rối loạn nhịp sinh hoạt” - được gọi chung là “Futoko thời Reiwa”. 

Theo giáo sư Kamimura Eiichi từ Đại học Niigata, một trong những đặc điểm nổi bật của hiện tượng “Futoko thời Reiwa” chính là “trẻ bỏ học mà không có lý do cụ thể nào cả”. Nhiều học sinh chia sẻ rằng không có vấn đề gì đặc biệt nghiêm trọng ở nhà hay ở trường, mà chỉ đơn giản là: “con không biết tại sao, con chỉ không muốn đến trường nữa”, hay “em không biết đi học có ý nghĩa gì”.

Khi nghe như vậy, nhiều phụ huynh thường nghĩ rằng trẻ viện cớ hay lười biếng. Nhưng khi cha mẹ cố kéo con đến trường, đứa trẻ bắt đầu run rẩy, cứng đờ và không thể di chuyển được. Một số em gặp triệu chứng như buồn nôn, chóng mặt hay hoảng loạn khi nghĩ đến việc đến lớp. Chuyên gia cho biết, khái niệm “futoko” ngày nay không còn gắn liền với “lười biếng” hay “trốn học” nữa, mà nó phản ánh thực trạng học sinh ngày càng “xa lánh trường học” vì lo âu, trầm cảm, kiệt sức hoặc cảm thấy môi trường học đường không phù hợp với bản thân. 

Vì sao nhiều học sinh Nhật Bản không muốn đến trường nữa? 

Cơ quan MEXT cho rằng nguyên nhân của hiện tượng này là do sự thay đổi nhận thức về giáo dục trong xã hội Nhật Bản khi ngày càng nhiều phụ huynh và giáo viên cho rằng không nên ép buộc học sinh đến trường. Sau khi Luật Bảo đảm Cơ hội Giáo dục được ban hành từ năm 2017, học sinh có thể học tập tại các cơ sở giáo dục thay thế thay vì theo học ở các trường chính quy, khiến nhiều học sinh cảm thấy không cần ép buộc bản thân đến trường. 

Cùng với đó, đại dịch Covid-19 cũng được xem là một yếu tố góp phần vào hiện tượng "Futoko" này. Trong thời gian trường học đóng cửa, học sinh quen dần với việc học trực tuyến, nhưng cũng bị mất nhịp sinh hoạt, xa rời bạn bè và môi trường học đường. Nhiều em bắt đầu cảm thấy việc trở lại trường học là một gánh nặng tâm lý. 

Ngoài ra, giáo sư Kamimura Eiichi cũng chỉ ra rằng, trẻ em dần xem nhẹ việc đến trường một phần do trên mạng xã hội xuất hiện nhiều người chia sẻ các thông điệp như “không đi học cũng không sao”, hoặc xung quanh trẻ cũng có nhiều bạn bè hoặc anh chị em từng nghỉ học dài ngày. Dần dần, việc “nghỉ học” trở thành lựa chọn đầu tiên khi gặp áp lực hay có điều gì không vui ở trường, hoặc bỗng nhiên không còn hứng thú với việc đi học nữa.