Yuru-chara: Thế giới linh vật diệu kỳ của Nhật Bản
Dạo bước trên các con phố đông đúc ở xứ Phù Tang, bạn chắc chắn sẽ bắt gặp những chú linh vật lông xù với đủ loại hình dáng, trông đáng yêu và lại có phần hơi ngốc nghếch nữa. Dù việc sử dụng linh vật như một công cụ để truyền thông không có gì lạ, nhưng tại Nhật Bản, văn hóa "ゆるキャラ - Yuru-kyara" (tên gọi của chúng trong tiếng Nhật) lại đặc biệt đến mức có thể được xem là một “hiện tượng”. Trong tháng 3 này, hãy cùng Kilala khám phá vũ trụ của những linh vật Nhật Bản trong chuỗi bài viết về Yuru-chara nhé.
Yuru-chara là gì?
Yuru-chara (tiếng Nhật: ゆるキャラ – Yuru kyara) là tên gọi chung cho những linh vật toát ra bầu không khí thân thiện và độc đáo. Thuật ngữ này được tạo ra bởi họa sĩ minh họa kiêm nhà phê bình văn hóa đại chúng Jun Miura.
Những người sáng tạo và sử dụng Yuru-chara rất đa dạng, từ chính quyền địa phương, hiệp hội du lịch, doanh nghiệp cho đến các cá nhân. Nhiều Yuru-chara phục vụ cho việc quảng bá đặc sản địa phương và các điểm thu hút khách du lịch, nhưng cũng có không ít linh vật được các công ty tạo ra để quảng bá cho sản phẩm và dịch vụ của mình.
Trong đó, linh vật địa phương (còn được gọi bằng thuật ngữ “gotouchi-kyara - ご当地キャラ”) đại diện cho mỗi tỉnh, thành phố... chính là một trong những nét khác biệt của văn hóa linh vật tại đất nước mặt trời mọc.
Trong khoảng hai thập kỷ trở lại đây, phong trào sử dụng Yuru-chara để lan tỏa sức hấp dẫn của khu vực đã được chính quyền địa phương nước này vận dụng triệt để. Hình tượng đáng yêu, ngốc nghếch của những chú linh vật đã giúp xua đi ấn tượng nghiêm túc, khô cứng về các cơ quan hành chính, từ đó khiến các thông điệp được truyền tải một cách dễ dàng, hiệu quả hơn đến cộng đồng. Bên cạnh đó, các hàng hóa liên quan đến linh vật địa phương cũng trở thành một hiện tượng và có doanh số bán hàng tăng trưởng mạnh mẽ.
Đặc điểm của một Yuru-chara
Họa sĩ Jun Miura đưa ra định nghĩa về Yuru-chara sau khi trông thấy Bunkakki, một linh vật được tạo ra để quảng bá cho Lễ hội Văn hóa Quốc gia được tổ chức tại Hiroshima vào năm 2000. Hiện nay, đây cũng là linh vật đại diện cho Thành phố Hiroshima.
Bunkakki có ngoại hình giống một con hàu (đặc sản của Hiroshima) với chiếc lá phong trên đầu, tay và mình của nó tạo nên hình dạng giống ký tự “ひ” (hi) trong Hiroshima, đồng thời cũng giống với một người chỉ huy tại lễ hội. Cái tên Bunkakki bắt nguồn từ chữ “Bunka”, có nghĩa là “văn hóa”, và “Kakki” - phát âm gần giống “Kaki” (con hàu).
Jun Miura tạo ra thuật ngữ Yuru-chara (Yuru-kyara) sau khi rút gọn cụm “ゆるいマスコットキャラクター” (yurui masukotto kyarakutaa), có nghĩa là linh vật “yurui”. “Yurui” (緩い) là một từ khá khó để dịch chính xác, trong tiếng Nhật, nó mang nhiều nét nghĩa như: lỏng lẻo, mềm mại, dễ dãi, lười biếng, chậm rãi, vô lo...
Cũng theo Jun Miura, có ba điều kiện cần thiết để một linh vật được coi là Yuru-chara.
- Được thiết kế với thông điệp mạnh mẽ về tình yêu quê hương;
- Chuyển động của nhân vật phải độc đáo và không ổn định/vụng về;
- Nhân vật phải đơn giản hoặc có sự thoải mái, đáng yêu.
Nhìn chung, Yuru-chara thường có tạo hình kiểu manga và toát ra vẻ kawaii (hoặc đôi khi là kimokawaii – kiểu vừa dễ thương lại vừa gây khó chịu). Chúng được lấy cảm hứng từ vô số thứ trong đời sống (và cả trong tưởng tượng) như động vật, thực vật, thức ăn hay yokai (yêu quái trong văn hóa Nhật Bản). Đồng thời mỗi linh vật cũng được thiết kế các đặc điểm tính cách, sở thích riêng và đôi khi là cả câu chuyện phía sau.
Sự bùng nổ của “cơn sốt” Yuru-chara
Tính đến tháng 10/2020, có khoảng 230 Yuru-chara trên toàn quốc đã được đăng ký với Hiệp hội nhân vật địa phương Nhật Bản (Thành phố Hikone), nhưng trên thực tế, số lượng Yuru-chara được tạo ra gấp nhiều lần con số đó.
Theo kết quả khảo sát do Nihon Keizai Shimbun thực hiện tại 47 tỉnh và 815 thành phố trên cả nước, tổng số linh vật địa phương năm 2011 là 714, nhưng đến năm 2021 là 1.553, tăng gấp đôi chỉ trong vòng một thập kỷ.
Những linh vật này có mặt ở khắp mọi nơi, quảng bá cho các thành phố, thị trấn, đô thị, cơ quan chính phủ và thậm chí cả các công ty. Một vài Yuru-chara đã trở nên nổi tiếng đến mức bạn có thể mua các sản phẩm có hình chúng ở hầu hết mọi nơi trên khắp Nhật Bản.
Làm thế nào Yuru-chara lại phủ sóng nhanh chóng như vậy?
Sự kiện quan trọng đầu tiên mở đường cho làn sóng Yuru-chara là cuộc thi thiết kế linh vật được tổ chức vào năm 1998 bởi Tập đoàn Phát thanh Truyền hình Nhật Bản NHK, nhân kỷ niệm 10 năm thành lập. Bấy giờ, linh vật giành chiến thắng là Domo-kun, chú quái vật răng cưa màu nâu.
Sau khi trở thành linh vật chính thức của NHK, Domo-kun nhanh chóng thu hút được người hâm mộ cả ở Nhật Bản và nước ngoài, gia nhập hàng ngũ những nhân vật nổi tiếng như Hello Kitty, Doraemon và Pikachu. Là một trong những “meme” thế hệ đầu trên Internet, không lâu sau, hàng hóa về Domo-kun tràn ngập khắp thị trường phương Tây, thậm chí người ta còn không biết nhân vật này đến từ đâu.
Đến năm 2008, mối quan tâm dành cho Yuru-chara tại Nhật Bản thực sự bùng nổ và nó thậm chí được đề cử là từ của năm. Lúc này, chính quyền địa phương và các tổ chức khác bắt đầu tạo ra nhân vật đại diện của riêng mình để sử dụng cho hoạt động PR, thúc đẩy phát triển khu vực.
Khởi đầu cho "cú nổ lớn" này là một linh vật vô cùng quen thuộc – Hikonyan đến từ thành phố Hikone, tỉnh Shiga. Hikonyan được xây dựng dựa theo câu chuyện về chú mèo chiêu tài (maneki neko) đã cứu sống Naotaka Ii, lãnh chúa thứ hai của miền Hikone, khỏi một cơn giông khi ông đi ngang qua chùa Gotoku-ji. Trên đầu chú mèo trắng cũng đội một chiếc mũ kabuto đỏ, là biểu tượng của Quân đoàn Ii thời Chiến quốc.
Sau khi được tạo ra vào năm 2007 để kỷ niệm 400 năm thành lập Bảo vật quốc gia Lâu đài Hikone, chú mèo đã tạo ra sự gia tăng đáng kể về doanh thu du lịch lẫn hàng hóa cho lâu đài và thành phố quê hương.
Cũng từ đây, số lượng Yuru-chara bắt đầu tăng lên trên khắp cả nước. Các lễ hội và sự kiện dành riêng cho những linh vật này, chẳng hạn như Yuru-chara Matsuri (ゆるキャラまつり) đã được tổ chức ở nhiều địa điểm khác nhau kể từ năm 2008. Một số linh vật cũng đã xuất hiện trong các hội nghị quốc tế, chẳng hạn như Funassyi và Kumamon trong Hội chợ triển lãm Nhật Bản 2014 ở Paris, Pháp, và một nhóm nhỏ tại Japan Matsuri 2014 ở London.
Sự yêu thích bùng nổ dành cho linh vật đã tạo tiền đề cho cuộc thi Yuru-chara Grand Prix được tổ chức lần đầu tiên vào năm 2010, nơi công chúng có thể bình chọn cho linh vật yêu thích của mình. Hikonyan "ẵm" giải nhất trong năm đầu tiên, trong khi chú gấu đen Kumamon giành lấy vương miện trong năm kế tiếp.
Mặc dù Yuru-chara Grand Prix đã ngừng tổ chức kể từ năm 2020, nhưng mức độ phổ biến và tầm ảnh hưởng vượt trội của những Yuru-chara là không thể phủ nhận, một số linh vật này còn sở hữu đến hàng nghìn người theo dõi trên tài khoản mạng xã hội.
Sức hút đến từ sự “thoải mái”
Thông thường, các linh vật trông đơn giản và không được trau chuốt tỉ mỉ, thậm chí còn có thể khá thô kệch. Tuy nhiên, chính vẻ ngoài thoải mái và có phần “lười biếng”, vụng về của chúng lại thu hút mọi người, đặc biệt khi biết rằng một số Yuru-chara được thiết kế bởi những người không chuyên hoặc bởi các quan chức địa phương.
Các linh vật này cũng mang một cảm giác ấm áp nhất định, điều đó rất phù hợp với xu hướng chung là tìm kiếm sự ấm cúng và thư giãn.
Đôi khi cũng có những khó khăn trong việc biến thiết kế 2D thành một bộ trang phục mascot kích thước thật một cách hoàn hảo. Sự bất hoàn hảo này, trái lại, càng khiến chúng trở nên “yurui” hơn, và thể hiện sự tương phản thú vị với các thiết kế nhân vật tỉ mỉ thường thấy trong hoạt hình hoặc trò chơi điện tử.
Tạm kết
Có lẽ chẳng ở đâu trên thế giới mà cộng đồng linh vật lại đông đảo và muôn hình vạn trạng cả về hình dáng lẫn tính cách như tại xứ Phù Tang. Và trong các kỳ tiếp theo, Kilala sẽ đưa bạn tiếp tục khám phá thế giới của những nhân vật đầy khả ái và ngây ngất lòng người này dưới nhiều góc độ khác.
Các bài viết thuộc chuyên đề Yuru-chara sẽ được cập nhật tại đây.
kilala.vn
Đăng nhập tài khoản để bình luận