Những suối nước nóng của Natsume Soseki và Kawabata Yasunari

Natsume Soseki và Kawabata Yasunari – hai tên tuổi lỗi lạc của văn đàn Nhật Bản, nằm trong số những tác giả có tác phẩm được sáng tác tại suối nước nóng. Họ cũng được biết đến là thường xuyên ghé thăm các thị trấn suối nước nóng trong suốt cuộc đời mình.

Natsume Soseki (1867-1916) – một trong ba trụ cột của văn học hiện đại Nhật Bản, là tác giả được dịch và giới thiệu phổ biến ở Việt Nam. Trong số các tiểu thuyết nổi tiếng của ông, hai tác phẩm quen thuộc với độc giả Việt là Botchan (Cậu ấm ngây thơ hoặc Cuộc nổi loạn ngoạn mục) và Kusamakura (Gối đầu lên cỏ) đều được sáng tác trong các chuyến nghỉ dưỡng tại Onsen.

Botchan
Dogo Onsen (tỉnh Ehime)

Dogo Onsen – suối nước nóng lâu đời bậc nhất xứ Phù Tang, ngày nay nổi tiếng với du khách khi là nguồn cảm hứng cho nhà tắm Yubaba trong bộ phim hoạt hình biểu tượng Spirited Away. Đây cũng là nơi đại văn hào Natsume Soseki thường lui tới trong thời gian ông làm giáo viên tiếng Anh tại trường cấp hai Matsuyama và sáng tác Botchan – một trong những tác phẩm đầu tiên trong sự nghiệp.

Botchan – “cậu ấm” trong tác phẩm, ghét mọi thứ về vùng nông thôn quê mùa mà mình phải chuyển đến trong vai trò giáo viên dạy Toán, ngoại trừ một thứ. “Từ khi đi dạy, tôi có thói quen tắm suối nước nóng ở Sumida mỗi ngày. Mọi thứ ở đây đều kém xa Tokyo, chỉ riêng suối nước nóng là được xếp vào hàng bậc nhất. Vì nó gần nhà nên tôi có thể đến đó tắm hằng ngày. Thế là hôm nào trước khi ăn tối tôi cũng thả bộ đến Sumida như một cách tập thể dục”.

Địa danh hư cấu Sumida chính là nhà tắm Dogo Onsen Honkan ở thị trấn suối nước nóng này. Cùng thời gian Soseki ở Matsuyama, người bạn thân của ông là nhà thơ haiku Masaoka Shiki, quê gốc tại đây, cũng thường đến ngâm mình trong suối nóng để trị bệnh. Căn phòng tại Dogo Onsen Honkan nơi hai người thường nghỉ ngơi sau khi ngâm mình về sau được đặt tên là "Phòng Botchan".

Honkan cao ba tầng, bao gồm bốn tòa nhà được xây dựng từ năm 1894 đến năm 1935. Nhìn từ bên ngoài, công trình này trông giống như một tòa lâu đài hoặc một ngôi đền đồ sộ. Vào năm 1994, nơi đây trở thành nhà tắm công cộng đầu tiên được công nhận là Di sản văn hóa quan trọng của Nhật Bản.

Ngoài ra, trong thời gian làm giáo viên tại Matsuyama, còn có một lữ quán khác mà Natsume Soseki đã ghé thăm và thưởng thức món bít tết phương Tây cùng nhà thơ Takahama Kyoshi, đó là Dogo Onsen Funaya. Đây cũng là một trong những lữ quán lâu đời nhất vùng, nổi tiếng với khu vườn truyền thống rộng 4.000m².

Ngoài việc thư giãn khi ngâm mình trong làn nước nóng, người hâm mộ của Soseki có lẽ nên lên chuyến tàu tên “Botchan” để tham quan thành phố và thưởng thức đặc sản địa phương “Botchan dango”, cũng được đặt theo tên của cuốn tiểu thuyết này.

Dogo Onsen Honkan Địa chỉ: 5-6 Dogo Yunomachi, Thành phố Matsuyama, Tỉnh Ehime

Dogo Onsen Funaya Địa chỉ: 1-33 Dogo Yunomachi, Thành phố Matsuyama, Tỉnh Ehime

Gối đầu lên cỏ
Oama Onsen (Tỉnh Kumamoto)

Tiểu thuyết thứ ba của Natsume Soseki – Gối đầu lên cỏ, kể về hành trình chàng họa sĩ Tokyo đến một ngôi làng nông thôn miền núi vào mùa xuân để tìm kiếm cái đẹp. Ở đây, anh gặp Nami – một người đẹp bí ẩn với “tâm hồn mù sương”.

Vào đêm giao thừa năm 1897, Soseki, khi đó đang dạy tiếng Anh ở Kumamoto, đã đến Oama Onsen ở thị trấn Tensui cùng người bạn là nhà vật lý, nhà giáo dục Yamakawa Kenjiro. Gối đầu lên cỏ được viết dựa trên trải nghiệm tại Biệt thự Maeda nơi hai người lưu trú.

Trong tác phẩm, suối nước nóng được đổi tên thành Nakoi Onsen, còn nhà Maeda thì được gọi là Shiota. Cô con gái thứ hai Tsuna của gia đình Maeda được cho là nguyên mẫu của nàng Nami trong truyện. Ngày nay, căn phòng ông ở (gọi là “Sosekikan”) và nhà tắm tại biệt thự được bảo tồn, mở cửa cho khách tham quan.

Ngoài ra khi đến khu vực Oama Onsen, du khách có thể ghé thăm Kusamakura Onsen Tensui, một cơ sở suối nước nóng do thị trấn xây dựng vào năm 1997 nhân kỷ niệm 100 năm chuyến thăm của Soseki. Cơ sở này mô phỏng kiến trúc của Biệt thự nhà Maeda và cả bồn tắm mà nhân vật trong tác phẩm từng sử dụng.

Biệt thự Maeda 766-3 Tensuimachi Oama, thành phố Tamana, Tỉnh Kumamoto

Kusamakura Onsen Tensui 511-1 Tensuimachi Oama, thành phố Tamana, Tỉnh Kumamoto

Nhà văn Nhật Bản đầu tiên đoạt giải Nobel Văn chương Kawabata Yasunari (1899-1972) có nhiều tác phẩm được chuyển ngữ và giới thiệu tại Việt Nam, có thể để đến Xứ tuyết, Hồ, Ngàn cánh hạc, Đẹp và buồn, Người đẹp say ngủ...

Vũ nữ xứ Izu
Yugashima Onsen (Tỉnh Shizuoka)

Truyện ngắn Vũ nữ xứ Izu được xuất bản khi Kawabata Yasunari 26 tuổi, kể về chàng sinh viên Tokyo, trong chuyến rong ruổi lên vùng đất của suối nước nóng, đã phải lòng cô vũ nữ trẻ trong một gánh xiếc rong. Câu chuyện được viết dựa trên những sự kiện xảy ra khi Kawabata nghỉ tại nhà trọ suối nước nóng Yumotokan ở Yugashima Onsen, tỉnh Shizuoka vào năm 1918.

Kawabata lui tới Yumotokan nhiều lần, gần như hằng năm cho đến năm 1927. Có những giai đoạn ông ở lại đây liên tục sáu tháng cho đến tận một năm. Bà chủ lữ quán xem Kawabata như con trai, và điều này mang đến niềm an ủi bởi cha mẹ nhà văn đều qua đời khi ông còn rất nhỏ. Kawabata vẫn ghé thăm lữ quán này sau khi đoạt giải Nobel Văn học vào năm 1968.

“Vào thời Bungei Jidai (1), tôi không có nhà ở cố định hay nơi lưu trú ở Tokyo và thường sống tại Yumotokan. Tôi rất ngạc nhiên khi một thanh niên như tôi lại có thể ở trong một nhà nghỉ hẻo lánh như vậy trên núi. Tuy nhiên, như tôi đã viết trong Hồi ức về Yugashima (2), Yugashima giờ đây giống như quê hương thứ hai của tôi... Sức hút ấy chẳng khác gì nỗi nhớ nhà" – trích từ Lời bạt trong ấn phẩm Izu no Odoriko – Onsenyado (tạm dịch: Vũ nữ xứ Izu và nhà trọ suối nước nóng), một tuyển tập gồm 6 tác phẩm của Kawabata.

Nằm dọc theo sông Kano, dưới chân núi Amagi, Yumotokan được bao phủ trong thiên nhiên yên bình, chỉ có âm thanh của nước chảy và tiếng chim hót. Người ta nói rằng suối nước nóng ở Yumotokan đã chữa khỏi chứng đau thần kinh của Kawabata chỉ trong một tuần. Yumotokan là thành viên của Hiệp hội bảo tồn suối nước nóng bí mật và nước suối ở đây được lấy trực tiếp từ nguồn.

Căn phòng nơi nhà văn từng ở được chủ nhân lữ quán trìu mến gọi là “Kawabata-san”, được bảo tồn nguyên vẹn và trở thành nơi trưng bày một số tài liệu giá trị cùng các bức tranh về vũ nữ Izu. Lữ quán này còn bán một món bánh bao làm quà lưu niệm, được đặt tên là “Yasunari Manju”.

Yumotokan Địa chỉ: 1656-1 Yugashima, Thành phố Izu, Tỉnh Shizuoka

(1) Bungei Jidai (Văn nghệ thời đại) là tạp chí văn học mà Kawabata Yasunari là một trong những người sáng lập, xuất bản từ tháng 10/1924 – 5/1927.

(2) Yugashima de no Omoide (Hồi ức về Yugashima) được Kawabata viết trong thời gian ở Yumotokan vào năm 1922. Đây được xem như bản thảo đầu tiên của Vũ nữ Izu.

Xứ Tuyết
Echigo Yuzawa Onsen (Tỉnh Niigata)

“Qua một đường hầm dài giữa hai vùng đất và thế là đã tới xứ tuyết. Chân trời trắng mờ dưới bóng đêm”. Đó là câu mở đầu của Xứ Tuyết - tác phẩm kể về mối tình không hồi kết giữa chàng trai trẻ Shimamura và nàng geisha Komako, với bối cảnh là một lữ quán vắng vẻ ở vùng tuyết trắng. Trong lời bạt cho ấn bản Xứ Tuyết do Sogensha xuất bản năm 1948, Kawabata không nêu rõ "xứ tuyết" ở đâu. Bốn năm sau, trong phiên bản bìa mềm do Iwanami Shoten xuất bản, ông cho biết đó là Yuzawa Onsen ở Echigo.

Khi Kawabata đến vùng Yuzawa lần đầu vào năm 1934, lúc 35 tuổi, tại đây có khoảng 400 ngôi nhà và 13 hoặc 14 nhà trọ suối nước nóng. Kawabata ở tại “Phòng Kasumi”, trên tầng hai của Takahan Ryokan – một lữ quán với 900 năm lịch sử, tọa lạc ở trung tâm Yuzawa. Căn phòng này ngày nay vẫn được giữ nguyên trạng, khách nếu lưu trú tại nhà trọ sẽ có thể tham quan.

Cố nhà văn được cho là đã đến thăm Yuzawa sáu lần. Lần đầu là vào ngày 13/6/1934 và lưu lại khoảng một tuần. Kawabata trở lại hai tháng sau đó, vào tháng 8 (ngày tháng không rõ), và người ta nói rằng ông đã gặp geisha Matsue lần đầu tiên, người được cho là nguyên mẫu của Komako. Lúc ấy, Kawabata 35 tuổi và Matsue 19 tuổi. (Theo lời kể của Hoshino Misa, người điều hành một doanh nghiệp mát-xa.)

Takahan Ryokan ngày nay là địa điểm nghỉ dưỡng nổi tiếng với nguồn nước suối tinh khiết lấy trực tiếp từ nguồn, được cho là có tác dụng dưỡng da thần kỳ. Cũng vì thế nó được gọi là “Tamago no Yu”, tức “nước nóng trứng”, ngụ ý rằng nước có những đặc tính giúp trẻ mãi không già. Mỗi buổi tối, lữ quán này sẽ chiếu bộ phim Xứ Tuyết (1957) được chuyển thể từ tiểu thuyết của Kawabata, do Toyoda Shiro đạo diễn.

Nằm gần Takaha Ryokan là đền Suwa – nơi diễn ra cuộc gặp mặt giữa Shimamura và Komako. Ngôi đền linh thiêng được bao bọc bởi những cây tuyết tùng cổ thụ, trong đó có một cây 400 năm tuổi mà nàng Komako đã đứng dưới bóng của nó để nghỉ chân. Ngoài ra, xung quanh Yuzawa Onsen có nhiều khu trượt tuyết nổi tiếng, đặc biệt thu hút du khách vào mùa đông (dù điều này không liên quan đến tác phẩm của Kawabata).

Takahan Ryokan Địa chỉ: 923 Yuzawa, Quận Minamiuonuma, Tỉnh Niigata