Áp lực xã hội ảnh hưởng thế nào đến quan điểm thành công ở Nhật Bản?

Những áp lực và chuẩn mực xung quanh việc trở thành người thành công đã ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh trong cuộc sống của người Nhật.

Mỗi xã hội sẽ có những đặc thù riêng khi nói về những quy chuẩn này. Và tại Nhật Bản, một quốc gia nổi tiếng khắt khe và nguyên tắc, liệu những áp lực đó sẽ là gì?

Doucho atsuryoku - Áp lực cộng đồng 

Tại xứ hoa anh đào tồn tại một khái niệm gọi là "doucho atsuryoku - 同調圧力" (tiếng Anh: Peer pressure), mang nghĩa là áp lực cộng đồng, áp lực đồng trang lứa. Thuật ngữ này chỉ việc con người phải sống tuân theo những chuẩn mực lý tưởng trong xã hội, dù đôi khi không mong muốn hay đồng tình nhưng vẫn phải làm theo để hòa nhập.

Peer pressure phổ biến ở nhiều quốc gia, đặc biệt là các nước Á Đông. Tuy nhiên tại xứ mặt trời mọc, áp lực này càng nặng nề hơn bởi nó bắt nguồn từ tính cách dân tộc.

Người Nhật có tinh thần đoàn kết cao, ngay từ nhỏ họ đã được giáo dục và rèn luyện về tính đoàn kết. Vì vậy việc gắn kết với cộng đồng, được xã hội chấp nhận là quan điểm sống phổ biến tại đất nước mặt trời mọc. Tính đoàn kết này khiến người Nhật thường dẹp bỏ cái tôi cá nhân và đồng tình với ý kiến đám đông để có thể hòa nhập. 

Giáo sư Takashi Maeno tại Đại học Keio chia sẻ với Japan Times rằng người Nhật có thói quen lo lắng và bị ám ảnh bởi những chi tiết nhỏ trong đời sống thường ngày. Những phẩm chất này giúp quốc gia của họ xây dựng một xã hội tiên tiến, phát triển vượt bậc nhưng cũng khiến người dân bị ám ảnh quá mức về những chuẩn mực xã hội và cách người khác nhìn nhận mình.

Tiêu chuẩn về một người Nhật thành công

Ở Nhật quan điểm về “người thành đạt” phần lớn gắn liền với hình ảnh “người làm công ăn lương”. Ý tưởng về một người chăm chỉ với công việc, ổn định lâu dài ở công ty được coi là đáng mơ ước. Đây là chuẩn mực để đánh giá thành công của nam giới ở Nhật, những người sẽ là trụ cột về kinh tế khi họ lập gia đình.

Từ nhỏ học sinh ở Nhật đã được giáo dục rằng phải thông qua áp lực thi cử để trở thành người giỏi nhất, thi đỗ vào các trường đại học danh giá, kiếm việc làm. Họ cố gắng gia nhập và cống hiến trong hệ thống làm việc trọn đời "shuushin koyou – 終身雇用".

Mỗi năm bắt đầu vào đầu tháng tư, hàng ngàn sinh viên sắp tốt nghiệp sẽ mặc trang phục công sở màu đen, mang theo chiếc cặp chứa tài liệu, lý lịch cá nhân để ứng tuyển vào các công ty danh tiếng. 

Nếu họ được tuyển dụng và gắn bó lâu dài với công ty thì được nhìn nhận là một người thành công. Sau đó khi kết hôn, họ sẽ phải gánh lấy áp lực trở thành trụ cột của gia đình. Nếu một người đàn ông không thể chu cấp cho gia đình mình, anh ta sẽ cảm thấy xấu hổ và dần rơi vào trạng thái mặc cảm, tự ti.

Quan niệm "người làm công ăn lương là thành công" đã thấm nhuần trong đời sống của người Nhật. Điều này tạo ra áp lực khiến nhiều người không dám lựa chọn theo đuổi đam mê cá nhân, như trở thành nghệ sĩ hay một nghề nghiệp độc đáo nào khác.

Mặt trái từ sự thành công theo quan điểm xã hội

Lợi ích từ áp lực xã hội là khiến mọi người tuân thủ theo nguyên tắc, quy định của cộng đồng, ảnh hưởng tích cực lẫn nhau và thuận lợi cho việc hợp tác vì mục tiêu chung. Tuy nhiên áp lực từ những quan điểm xã hội cũng tạo ra hệ lụy tiêu cực.