Shouganai: học cách “chấp nhận” để tìm sự bình yên

Đã có lúc nào bạn từng cảm thấy “choáng ngợp” và kiệt sức trước những biến động bất ngờ xảy đến trong cuộc đời vốn dĩ đang bình yên của mình? Những lúc như thế này, người Nhật thường buông câu cửa miệng “Shouganai” hay “Shikata ga nai” - một triết lý sống tìm kiếm sự bình yên qua việc chấp nhận mọi thứ như nó đang là. 

Shouganai là gì?

Shouganai (仕様がない) là thành ngữ quen thuộc trong tiếng Nhật, thường được dịch là “điều không thể tránh khỏi” hoặc “chuyện đã rồi, đành chịu thôi”. Câu này thoạt nghe tưởng chừng như có ý buông xuôi theo hướng tiêu cực, nhưng thực chất, đây lại là cách người Nhật học cách chấp nhận hiện thực để không cảm thấy bị dằn vặt bởi những điều họ không thể thay đổi. 

Thực tế, dù chúng ta có cố gắng đến thế nào, sẽ luôn có những thứ nằm ngoài tầm kiểm soát xảy đến trong cuộc sống của mình, chẳng hạn như tai nạn, thiên tai, dịch bệnh… Và vì không phải lúc nào mọi thứ cũng sẽ được như ý muốn, Shouganai giúp ta nhận ra tính vô thường của hiện thực và cảm thấy nhẹ nhõm để bước tiếp. 

Triết lý sống này có điểm tương đồng với Chủ nghĩa khắc kỷ (Stoicism) trong triết học Hy Lạp cổ đại. Shouganai nhắc nhở rằng mặc dù chúng ta không thể kiểm soát môi trường xung quanh, nhưng chúng ta có thể kiểm soát phản ứng của mình trước những tình huống bất lợi. Đây cũng được xem là một trong những khía cạnh quan trọng của truyền thống văn hóa và triết học Nhật Bản, điển hình là quan niệm Wabi Sabi - chấp nhận khoảnh khắc hiện tại và những điều bất toàn.

Triết lý sống kiên cường của người Nhật

So với một số hệ tư tưởng cho rằng mọi thứ trong cuộc sống đều do bản thân quyết định, triết lý Shouganai trông như khuyến khích con người đầu hàng trước số phận hay chịu đựng một cách hèn nhát. Nhưng hoàn toàn ngược lại, Shouganai đại diện cho sức mạnh bền bỉ ẩn chứa trong tinh thần của dân tộc Nhật Bản. Nó khuyến khích mọi người thích nghi với hoàn cảnh, tìm thấy sức mạnh trong nghịch cảnh và duy trì phẩm giá khi đối mặt với thử thách.

Bên cạnh đó, Nhật Bản là đất nước đề cao tính cộng đồng, vì vậy việc chấp nhận những điều không thể kiểm soát giúp duy trì sự hoà hợp giữa con người và thúc đẩy nỗ lực vì lợi ích lớn hơn. Gắn liền với đức tính nhẫn nại (gaman) đặc trưng của người Nhật, triết lý Shouganai đã giúp Nhật Bản vực dậy nhanh chóng từ đống tro tàn sau chiến tranh hoặc những thiên tai, thảm họa như động đất, sóng thần. Câu nói “Shouganai” được người dân Nhật Bản dùng để nhắc nhở lẫn nhau rằng “đó là điều không thể tránh khỏi” và trở thành nguồn động lực để họ tập trung xây dựng lại mọi thứ nhanh chóng.