Cách nhìn cuộc sống của Murakami qua "Ngôi thứ nhất số ít"

"Ngôi thứ nhất số ít" - tập truyện của Haruki Murakami được dịch, xuất bản tại Việt Nam vào tháng 5/2023 - được độc giả đón nhận nhiệt tình. 

Sách bao gồm 8 truyện ngắn được kể theo ngôi thứ nhất số ít, xuất bản lần đầu tại Nhật vào năm 2020. Bản tiếng Việt có độ dày hơn 200 trang, vừa vặn với các câu chuyện đời thường, có chứa yếu tố kỳ ảo, tưởng tượng thú vị - đặc trưng thường thấy trong tác phẩm của nhà văn người Nhật.

Murakami cho nhân vật sống trong mơ hồ, không biết đâu là thật là mơ, như trò chuyện cùng con khỉ biết nói, rồi lại gặp được huyền thoại nhạc jazz Charlie Parker.

Đọc liền một mạch, người đọc phần nào đi sâu vào chính nội tâm của nhà văn. Như qua con khỉ trong truyện "Lời tự thú của khỉ Shinagawa", tác giả bộc lộc quan điểm: “Có thể một ngày, tình yêu đó sẽ kết thúc. Hoặc không thể đơm hoa kết trái. Nhưng cho dù tình yêu có mất đi, không đạt được như ước nguyện thì ta vẫn có thể giữ gìn nguyên vẹn kí ức rằng bản thân đã từng yêu ai đó, từng phải lòng ai đó”.

Có thể nói, con khỉ chính là cái tôi khác của tác giả và chẳng qua, ta đang thấy Murakami đối thoại với chính mình để bàn về tình yêu. Còn với một truyện khác, ta cảm nhận tình yêu nhạc jazz và am hiểu Bossa Nova sâu sắc của tác giả qua tình huống nhân vật “tôi” mơ thấy Charlie Parker chơi Bossa Nova. 

Truyện cuối cùng trùng với tên sách - "Ngôi thứ nhất số ít" thể hiện rõ nét nhất trăn trở hiện sinh của Murakami. Nhân vật nhìn vào gương và tự hỏi đó là ai, liệu có thể là mình ở thế giới song song không?

NPR nhận xét sách của ông dù dài hay ngắn đều có những sức hút kỳ lạ. Giọng văn cuốn hút ta vào câu chuyện từ góc nhìn nam giới, khiến ta phải thâm nhập vào suy nghĩ của họ.

Những bí ẩn, trải nghiệm kỳ lạ của các nhân vật vĩnh viễn không có lời giải, như một câu đố cổ xưa nào đó. Tác giả khiến chúng ta cảm nhận, hơn là suy nghĩ vì những chuyện phi logic không bao giờ tháo gỡ được bằng suy luận. Sau mọi chuyện, chỉ có cảm xúc đủ khả năng đóng gói thời gian, cất mọi sự việc thành ký ức.

Như chàng trai trong truyện “Kem” đôi khi lại nhớ về “đồng tròn có nhiều tâm nhưng không có ngoại biên” để nhắc nhở mình về chân lý cuộc sống. Anh tình cờ gặp một ông lão bí ẩn, người nói với anh định nghĩa về kem chính là những tinh hoa cuộc đời và những thứ còn lại đều vô giá trị. 

Hay nhân vật tôi trong “Trên gối đá” dường như có thể quên lãng cô gái cùng ở với mình một đêm nhưng đôi khi lại nghe trong đầu những câu tanka của cô.  

Tác giả Rob Doyle trên The Guardian nhận định rằng Murakami đưa ra vấn đề rất hiện hữu trong mỗi người và không có ý định giải quyết. Chàng trai trong truyện "Kem" không biết lời mời xem nhạc của cô gái hay ông già rao truyền tin có thật sự tồn tại hay không. 

Bất ngờ là tuyệt nhiên, anh không nghĩ về những chuyện kỳ lạ xảy ra với mình như một điều xui rủi, đó có chăng chỉ là một buổi chiều khác lạ chệch khỏi quỹ đạo thông thường của cuộc sống. Tình tiết này còn mang thái độ Ichigo Ichie của người Nhật khi mỗi lần gặp gỡ đều là duy nhất và cuộc sống của mỗi người sẽ lại tiếp diễn. 

Ngoài ra, chất nhạc vẫn luôn là điều xuyên suốt trong những trang sách của nhà văn 74 tuổi này. Những cái tên như Charlie Parker, The Beatles, Beethoven được nhắc đến cùng các bài hát của họ giúp câu chuyện dường như trơn tru hơn và đưa người đọc vào một không gian truyện cụ thể, sống động.

The Guardian cho rằng tác phẩm không đem lại điều mới như những tiểu thuyết của ông nhưng lại đủ hiệu quả khi nhà văn duy trì lối viết đơn giản, miêu tả số phận người trong đời sống thành thị.

Điều này làm cho các câu chuyện gần gũi với đối tượng độc giả chính của ông – những người trưởng thành và có phần hoài niệm về những cuộc gặp gỡ cũ và cả những điều kỳ lạ trong đời.

Haruki Murakami sinh năm 1949 và có bút lực dồi dào. Tác phẩm của ông được người đọc Việt Nam đón nhận nhiệt tình và hầu hết sách đều bán chạy. Với tài năng của mình, ông vừa nhận giải thưởng lớn của Tây Ban Nha. Trước đó, nhà văn ra mắt tiểu thuyết mới sau sáu năm. 

Murakami nói: “Khi tôi còn trẻ, tôi muốn viết những câu chuyện đầy tính hành động, nhưng bây giờ khi đã lớn tuổi hơn, tôi cảm thấy mình có xu hướng miêu tả cuộc sống nội tâm của con người một cách bình tĩnh hơn. Mặc dù có nhiều điều kỳ lạ và mặt tối, những câu chuyện của tôi về cơ bản là tích cực".