Ba mỹ nhân trong tranh của Kitagawa Utamaro

Geisha Tomimoto Toyohina cùng hai nữ nhân Naniwaya Okita và Takashima Hisa là ba nàng thơ của họa sĩ lừng danh Kitagawa Utamaro.

Kitagawa Utamaro (1753-1806) là một trong những bậc thầy của dòng tranh khắc gỗ Ukiyo-e. Ông sống ở thời Edo và nổi danh với nhiều bức họa mô tả vẻ đẹp của người phụ nữ Nhật Bản xưa, trong đó tập trung vào chân dung của ba mỹ nhân Tomimoto Toyohina, Naniwaya Okita và Takashima Hisa.

Bức tranh lừng danh, kinh điển nhất, được xem là kiệt tác hội họa đương thời về ba người đẹp này là "Toji San Bijin", nghĩa là "ba mỹ nhân ngày ấy", hay còn được biết đến với cái tên "Kansei Sanbijin" (Ba mỹ nhân thời Kansei).

Bức họa tiêu biểu cho phong cách Okubi-e

Trong trường phái Ukiyo-e có thể loại Okubi-e, kiểu tranh phác họa chân dung tập trung chủ yếu ở phần đầu hay thân trên của nhân vật.

Katsukawa Shunko I (1743-1812) được coi là người tiên phong tạo ra Okubi-e. Ông cùng các thành viên khác của phái Katsukawa đã phổ biến hình thức mộc bản vẽ các diễn viên nam Kabuki.

Vào đầu những năm 1790, Kitagawa Utamaro đã nâng tầm Okubi-e khi là người đầu tiên vẽ kiểu tranh này với chủ đề về phụ nữ, gọi là "Bijin-ga Okubi-e". Tranh của Kitagawa khắc họa rõ nét vẻ đẹp của nữ giới thời kỳ ấy với phong cách mới mẻ, táo bạo.

bijinga-utamaro — Ba người đẹp cầm túi đồ ăn nhẹ, tranh vẽ khoảng cuối thập niên 1790.

Ông theo học Toriyama Sekien (1712-1788), người đã được đào tạo tại phái Kano. Sau đó từ những kinh nghiệm do người thầy truyền dạy, Utamaro đã phát triển phong cách vẽ của riêng mình.

Khác với những họa sĩ đương thời thường khắc họa sự xa hoa, lộng lẫy trong phố đèn đỏ với những nàng kỹ nữ dung mạo diễm lệ, nhân vật trong tranh của ông là những mỹ nhân lừng danh khắp cõi Edo bất kể mọi thân phận.

Đặc biệt là sự xuất hiện của ba người đẹp: nàng geisha Tomimoto Toyohina và hai thiếu nữ Naniwaya Okita cùng Takashima Hisa. Bức chân dung của ba nàng có tựa đề "Toji San Bijin" đã trở thành khuôn mẫu tiêu biểu để thế hệ nghệ sĩ sau này nghiên cứu, học hỏi.

Bức họa được vẽ vào giai đoạn từ năm 1792 đến năm 1793. Thoạt nhìn khuôn mặt của ba người đẹp trong tranh có vẻ giống nhau nhưng khi quan sát kỹ hơn sẽ thấy được sự khác biệt được thể hiện tinh tế trong từng đường nét trên khuôn mặt như hình dạng mũi, miệng và mắt.

kitagawa-utamaro-tam-dai-my-nhan — Ba người đẹp, tranh vẽ khoảng năm 1792–1793.

Ngoài ra tranh vẽ của Kitagawa bộc lộ sự khác biệt với thời đại. Thường thì dòng tranh Bijin-ga trong Ukiyo-e cổ điển mang nét đẹp ước lệ với mặt dài, mắt nhỏ và cổ cao. Còn Kitagawa lại khác, ông họa những người đẹp với mặt dài rộng hơn, mũi cao và thon, mắt với miệng nhỏ hơn. Tất cả những đường nét này dựa trên quan niệm, tiêu chuẩn về vẻ đẹp của người phụ nữ thời Edo: miệng nhỏ, mũi thu gọn và mặt dài.

Bố cục miêu tả nhân vật theo hình tam giác trong tranh đã trở thành xu hướng thịnh hành lúc đó, được các họa sĩ khác hưởng ứng. Họ học hỏi cách vẽ của Kitagawa và cùng nhau tạo nên một thế giới hội họa đẹp đẽ với chủ đề về phái nữ.

Tam đại mỹ nhân lừng danh

Kitagawa Utamaro vẽ rất nhiều tranh về ba mỹ nhân này. Thời ấy họ được coi là “biểu tượng sắc đẹp”, “nàng thơ”, “ngôi sao” trong dòng tranh Bijin-ga chân dung. Sự xuất hiện thường xuyên của họ trong các bức tranh của Kitagawa khiến thiên hạ đều tò mò.

Theo các tài liệu lịch sử ghi chép lại, ba nàng đều sống ở thời Edo. Tomimoto Toyohina là một geisha có tiếng, còn Naniwaya Okita và Takashima Hisa là con gái của ông chủ trà quán.

Mỹ nhân ở giữa bức tranh là Tomimoto Toyohina. Nàng là một geisha nổi tiếng của nhà Tamamuraya ở phố đèn đỏ Yoshiwara, sống vào cuối thế kỷ 17. Sở dĩ nàng được gọi là Tomimoto vì có tài chơi nhạc Tomimoto-bushi (một phong cách hát kể chuyện trên đàn Shamisen).

toyohina-tomimoto — Mỹ nhân Toyohina Tomimoto đọc thư. Tranh Kitagawa Utamaro vẽ khoảng năm 1792 - 1796.

Nàng thường làm mẫu trong tranh của Kitagawa Utamaro, ngoài ra còn xuất hiện trong tranh của các họa sĩ khác. Bấy giờ Tomimoto khiến bao người say mê vì sắc đẹp và tài ca hát làm say mê lòng người. Nàng trở thành đại mỹ nhân khiến giới nghệ sĩ cuồng si theo đuổi.

Trong tranh của Kitagawa, Tomimoto hiện lên với kiểu tóc búi Shimada cùng trang phục kimono có thiết kế hoa anh thảo - gia huy của Toyohina. Nàng mang nét già dặn, trí thức hơn so với hai nhân vật nữ còn lại trong tranh, cho thấy là người có tuổi đời lớn nhất trong "tam đại mỹ nhân đương thời".

Người đẹp bên phải có tên Naniwaya Okita, là con gái của chủ quán trà ở Asakusa, gần chùa Senso-ji. Nàng được cho là sinh vào khoảng năm 1778 và gặp gỡ họa sĩ Kitagawa Utamaro vào khoảng năm 15 tuổi. Ấn tượng trước vẻ đẹp của người thiếu nữ nhà Naniwaya nên Kitagawa đã đưa chân dung nàng vào trong nhiều bức tranh của ông.

Okita mang vẻ ngoài toát lên sự ngây thơ, trong sáng với đôi má phúng phính, đôi mắt hình quả hạnh và sống mũi cao. Nàng mặc trang phục giản dị với bộ kimono màu đen có hoa văn đơn giản, điểm nhấn là chiếc quạt cầm trên tay có in gia huy cành cây hông.

Người còn lại ở phía bên trái là Takashima Hisa, sinh ra ở Yagenbori, Ryogoku. Nàng vốn là con gái lớn của Takashima Chobei - chủ quán trà bên đường có tên là Senbeiya. Ngoài ra có tài liệu ghi chép rằng Hisa là con gái của chủ cửa hàng bánh gạo. Hisa thường ở quán đỡ đần, giúp cha kinh doanh. Vẻ đẹp của nàng đã khiến nhiều khách hàng ghé đến quán thường xuyên, trong đó có Kitagawa Utamaro.

takashimaya-ohisa — Người đẹp Takashimaya Ohisa. Tranh của Kitagawa Utamaro vẽ khoảng năm 1792 -1793.

Vị họa sĩ được cho là gặp Hisa lúc nàng 16 tuổi. Ông vẽ nàng mang nét dịu dàng với trang phục giản dị mang tông màu sáng. Điểm nhấn ở Hisa chính là nàng giữ một chiếc khăn tay trên vai trái cùng với bộ kimono có gia huy hình sồi ba lá.

gia-van — Gia văn trên trang phục/quạt của ba mỹ nhân.

kilala.vn