Makomodake: đặc sản mùa thu vùng nông thôn Nhật Bản

Ẩn mình dưới những cánh đồng ngập nước tại vùng thôn quê Nhật Bản, có một món đặc sản quý hiếm mà không phải ai cũng biết. Đó chính là makomodake - món “báu vật ẩm thực” được săn đón mỗi độ thu về.

Makomodake là gì?

Makomodake (マコモダケ) là phần thân non của cây makomo - một loài cây thường sống ở các cánh đồng nhiều bùn lầy và ngập nước, được biết đến ở Việt Nam với cái tên lúa bắp hay củ niễng. Sau khi bóc lớp vỏ xanh ở bên ngoài, phần ruột trắng mịn trong cùng chính là phần có thể ăn được.

makomodake-la-gi

Củ makomodake có hương vị dịu nhẹ, ngọt thanh, kết cấu tươi giòn như măng tây hay bắp non. Đặc biệt, củ này càng nấu càng ngọt, rất hợp để làm các món hầm rau củ, xào với thịt hay tẩm bột chiên giòn kiểu tempura.

Ở Nhật Bản, makomodake thường được trồng tại các tỉnh Shimane, Chiba, Nagano, Ishikawa và Mie. Quá trình canh tác tương tự như lúa nước: gieo trồng vào cuối tháng 5 đến đầu tháng 6 và thu hoạch từ tháng 9 đến tháng 11.

trồng-makomodake-ở-chiba — Một cánh đồng trồng makomodake tại tỉnh Chiba. Ảnh: portal.hokuryu.info

Đặc biệt, vào giai đoạn khoảng giữa tháng 9 đến đầu tháng 10 là mùa ngon nhất của makomodake. Lúc này, ruột củ trắng nõn, giòn nhẹ và ngọt như bắp non, không bị đắng nhiều. Càng về cuối mùa, makomodake càng có nhiều chấm đen li ti. Dù có thể ăn được và không gây hại gì nhưng lúc này vị ngọt sẽ giảm đi nhiều và ăn cũng xơ hơn.

thu-hoạch-makomodake — Phần thân makomodake sau khi thu hoạch. Ảnh: shoku.pref.mie.lg.jp

gọt-vỏ — Bóc lớp vỏ ngoài của makomodake. Ảnh: shoku.pref.mie.lg.jp

lõi-makomodake — Phần ruột trắng mịn bên trong, giòn và ngọt, có thể ăn sống được. Ảnh: shoku.pref.mie.lg.jp

Giá trị dinh dưỡng cao và là vị thuốc quý

Makomodake chứa nhiều chất xơ, giúp cải thiện tiêu hóa và hỗ trợ giảm táo bón. Ngoài ra, hàm lượng kali cao trong loại củ này giúp giảm sưng phù, lợi tiểu và hỗ trợ thải độc cho cơ thể. Tại Việt Nam, củ niễng còn được xem là một vị thuốc Đông y có tên là Giao bạch tử, có tác dụng “chữa khát, tiêu phiền và điều hòa dạ dày và ruột, có thể chữa sốt và lỵ cho trẻ con” (Theo sách Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam của GS. Đỗ Tất Lợi).

Ngoài ra, củ makomodake cũng có hàm lượng nước cao, cung cấp các dưỡng chất và vitamin thiết yếu nhưng lại ít calo, rất phù hợp với những ai đang ăn kiêng hoặc đang theo chế độ ăn uống lành mạnh.

Cách thưởng thức makomodake

Cách chế biến vô cùng đơn giản, chỉ cần bóc lớp vỏ ngoài, dùng dao gọt sạch lớp vỏ xanh bên ngoài là có thể ăn ngay. Món này có thể ăn sống cùng sốt mayonnaise, chấm tương miso, hoặc dùng để làm tempura, xào với thịt hay cho vào lẩu sukiyaki.

tempura-makomo-dake — Tempura makomodake. Ảnh: katch.co.jp

makomodake-xào-ớt-chuông-thịt-lợn — Makomodake xào với ớt chuông và thịt lợn. Ảnh: katch.co.jp

thịt-cuộn-makomo-dake — Bạn cũng có thể sử dụng củ makomodake cuộn cùng thịt ba chỉ như món thịt cuộn măng tây. Ảnh; katch.co.jp

Makomodake có độ giòn và ngọt tự nhiên, kết cấu tương tự như măng non hoặc măng tây, nên dễ dàng kết hợp trong nhiều món ăn gia đình. Ngoài ra, người Nhật còn chế biến makomodake theo nhiều cách như phơi khô, muối hay xay thành bột để dùng làm bánh, làm kem.

kem-makomo — Món kem làm từ bột makomodake của tỉnh Mie. Ảnh: shoku.pref.mie.lg.jp

Cách chọn và bảo quản makomodake

Để chọn được makomodake ngon, hãy ưu tiên chọn những cây có bề mặt bóng, phần gốc cắt còn trắng tươi. Sau một thời gian, phần thân có thể dày lên và xuất hiện các đốm đen (gọi là makomozumi). Dù vẫn còn ăn được, nhưng hương vị sẽ không ngon như lúc vừa mới thu hoạch.

makomozumi — Makomodake để lâu có thể xuất hiện các đốm đen như thế này. Ảnh: Sora News

Makomodake nên được bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh, đặt ngược phần gốc lên trên để giữ tươi lâu hơn. Bên cạnh đó, không nên cấp đông vì dễ làm mất kết cấu giòn tự nhiên của rau mà nên cắt thành từng khúc nhỏ và bảo quản lạnh để dùng dần.

kilala.vn