Người Nhật và niềm đam mê chụp ảnh đường sắt
Trong số những kiểu người mê tàu hỏa tại Nhật Bản, Tori-tetsu chiếm số lượng không hề nhỏ. Thay vì trực tiếp trải nghiệm cảm giác ngồi tàu, thưởng thức bento và ngắm nhìn cảnh vật trôi qua ô cửa sổ, họ sẽ là những người đứng từ xa kiên nhẫn đợi chờ, cốt để bắt lấy khoảnh khắc quý giá khi đoàn tàu chạy ngang qua, hòa vào vẻ đẹp của cảnh quan xung quanh. Nếu bạn cũng có sở thích ghi lại hình ảnh những đoàn tàu, hãy tham khảo một số hướng dẫn và lưu ý trong bài viết này nhé.
Lịch sử của nhiếp ảnh đường sắt tại Nhật Bản
“Nhiếp ảnh đường sắt” (鉄道撮影 – tetsudo satsuei) là thuật ngữ chỉ việc chụp ảnh những gì liên quan đến đường sắt, từ những tấm hình chỉ tập trung vào đoàn tàu và toa tàu, cho đến ảnh chụp phong cảnh với tàu. Nhà ga, đường ray xe lửa hay cuộc sống hằng ngày dọc theo tuyến đường sắt… cũng là những chủ đề thuộc phạm vi của thể loại nhiếp ảnh này. Còn những người chụp ảnh đường sắt sẽ được gọi bằng thuật ngữ “Tori-tetsu - 撮り鉄” trong tiếng Nhật.
Tại đất nước mặt trời mọc, nhiếp ảnh đường sắt có lịch sử tương đương với lịch sử của đường sắt Nhật Bản, khởi đầu với những bức hình chụp khoảnh khắc trọng đại khi đoàn tàu đầu tiên lăn bánh vào ngày 14/10/1872.
Một trong những tư liệu quan trọng về nhiếp ảnh đường sắt buổi đầu là "Iwasaki-Watanabe Collection" – tuyển tập 3.347 bức ảnh đường sắt do Teruya Iwasaki và Shiro Watanabe thuê người chụp, sưu tầm trong khoảng thập niên 1890. Teruya xuất thân từ gia tộc sáng lập Tập đoàn Mitsubishi, còn Shiro đến từ gia tộc sáng lập Ngân hàng Watanabe, họ được xem như những "fan tàu hỏa" đời đầu.
Trong tuyển tập này, chiếm số lượng nhiều nhất là ảnh chụp đầu máy xe lửa, ngoài ra còn có ảnh toa tàu, đường ray, đường hầm... Những bức ảnh ghi lại đoàn tàu từ nhiều góc độ khác nhau, có giá trị tư liệu to lớn khi truyền tải trung thực diện mạo của các phương tiện đường sắt thời Minh Trị (1868-1912). Bộ sưu tập quý giá này hiện đang được lưu giữ tại Bảo tàng Đường sắt.
Theo Morihiro Sato, Giáo sư Nghệ thuật tại Đại học Doshisha, nhiếp ảnh đường sắt thời kỳ đầu là "một sở thích chỉ dành cho giới thượng lưu và tư sản", còn cột mốc ra đời thực sự là vào những năm 1910-1920, khi công ty Kodak của Mỹ phát triển và bán những chiếc máy ảnh phim tương đối rẻ, dễ mang theo, giúp tầng lớp trung lưu cũng có thể tiếp cận.
Các tạp chí đường sắt bắt đầu được xuất bản vào đầu thời kỳ Showa (1926-1989) và cũng tập trung vào nhiếp ảnh. Từ đây xuất hiện các nhiếp ảnh gia đường sắt, họ chuyên chụp ảnh tàu hỏa để xuất bản trên sách báo và các phương tiện truyền thông khác.
Và nếu vào thời xưa, các Tori-tetsu thường sử dụng máy ảnh phim để chụp, thì giờ đây máy ảnh kỹ thuật số đã trở nên phổ biến, bên cạnh máy quay phim để quay video. Đặc biệt khi ngày càng có nhiều dòng điện thoại thông minh được tích hợp camera độ phân giải cao, việc chụp ảnh đường sắt lại càng dễ dàng hơn nữa.
Do đó, số lượng Tori-tetsu ở Nhật không hề suy giảm mà ngày càng quy tụ nhiều người hơn, việc chụp ảnh tàu hỏa cũng trở thành thú vui của nhiều người. Nhiều nhiếp ảnh gia sẽ tìm đến các địa điểm chụp ảnh đẹp trên khắp đất nước, trong đó có những vùng hẻo lánh và những ga không người, từ đó giúp hồi sinh hoạt động du lịch tại một số địa phương.
Tận hưởng nhiếp ảnh đường sắt: nên chụp gì?
Cùng là chụp ảnh đường sắt nhưng mỗi người sẽ có sở thích cũng như cách thức riêng để thực hiện đam mê của mình.
Chụp ảnh toàn bộ đoàn tàu
Một trong những khung hình được giới Tori-tetsu yêu thích nhất là chụp toàn bộ đoàn tàu – từ đầu tàu cho đến toa cuối cùng. Đây cũng được xem như tiêu chuẩn của nhiếp ảnh đường sắt.
Khi chọn địa điểm và thời gian chụp, bạn nên tham khảo bản đồ, cân nhắc hướng ánh sáng, ưu tiên nơi ít chướng ngại vật và cố gắng chụp vào khung giờ có ánh sáng thuận. Dĩ nhiên, điều này còn phụ thuộc vào lịch chạy của đoàn tàu bạn muốn chụp, vì thế hãy đảm bảo kiểm tra trước lịch trình trong bảng giờ tàu.
Nguyên tắc cơ bản là chụp toàn bộ đoàn tàu mà không bị cắt, vì vậy việc chọn vị trí chụp rất quan trọng. Nếu tàu quá dài, hãy chọn một đoạn đường cong để thu được trọn vẹn chủ thể.
Một số điểm quan trọng khác:
- Hạn chế tối đa bóng đổ phủ lên đoàn tàu.
- Tránh để hàng rào hay vật cản che phần gầm toa tàu.
- Đảm bảo tàu chạy ngược chiều không che mất khung hình.
- Không để người xuất hiện trong khung hình.
Chụp ảnh đoàn tàu và phong cảnh
Đây là kiểu ảnh ghi lại khoảnh khắc đoàn tàu băng qua một khung cảnh tuyệt đẹp. Bức ảnh có thể chứa nhiều yếu tố gồm tàu, đường ray và phong cảnh nên điều quan trọng là một bố cục cân bằng.
Những điểm chính khi chụp ảnh phong cảnh với tàu:
- Bố cục cân đối, làm nổi bật vẻ đẹp của phong cảnh, không để tàu lấn át cảnh.
- Lồng ghép các yếu tố thể hiện tính mùa như cây cối, hoa lá đại diện cho mùa đó.
- Hãy chọn khoảng 1-2 yếu tố thiên nhiên (như hoa, bầu trời, núi) để làm nền, thay vì nhồi nhét quá nhiều.
- Nếu tàu có màu tương phản với phong cảnh, ảnh sẽ trở nên sống động và ấn tượng hơn.
Chụp ảnh theo concept đặc biệt
Những bức ảnh khơi gợi một ấn tượng hoặc cảm xúc nào đó, chẳng hạn như tốc độ khi đoàn tàu đang lao vút đi, hay dáng vẻ tĩnh lặng sau khi đoàn tàu kết thúc một ngày làm việc. Để tạo hiệu ứng này, người chụp thường sử dụng nhiều kỹ thuật khác nhau, như chụp lia (panning) để làm nổi bật cảm giác về tốc độ, hay chụp ngược sáng để biến đoàn tàu thành một bóng đen ấn tượng.
Chụp ảnh nhà ga
Nhiếp ảnh nhà ga là thể loại nhiếp ảnh tập trung vào các tòa nhà ga hơn là tàu hỏa. Chủ đề trải dài từ các nhà ga hiện đại đến cổ điển, hay các nhà ga không người…
Tham gia các buổi chụp ảnh trả phí
Các công ty đường sắt, điển hình như JR East, thường tổ chức những buổi chụp ảnh dành riêng cho Tori-tetsu tại các địa điểm đặc biệt như khu bảo dưỡng hay bãi tập kết đầu máy mà thông thường hành khách không thể vào. Các sự kiện này thường giới hạn số lượng người tham gia nên bạn có thể thoải mái sắp xếp thời gian và góc máy.
Một số lưu ý về kỹ thuật
Chụp đoàn tàu đang tiến đến thay vì rời đi
Trong ảnh chụp toàn đoàn tàu, nguyên tắc cơ bản là chụp khi tàu đang tiến về phía mình. Vì chủ thể là tàu đang chạy với tốc độ cao, bạn nên chụp chế độ liên tiếp để tăng khả năng bắt được khoảnh khắc như mong muốn.
Lấy nét trước vào đường ray
Rất khó để lấy nét khi đoàn tàu đang lao đến. Vì thế, hãy lấy nét sẵn vào đoạn đường ray mà tàu sẽ đi qua, rồi chụp ngay khi tàu đến đúng vị trí. Cách này vừa đảm bảo ảnh rõ nét, vừa có thể bắt trọn khoảnh khắc bạn cần. Nên sử dụng chân máy để cố định máy ảnh.
Loại bỏ chi tiết thừa trong khung hình
Chụp từ góc thấp sẽ tạo cho bức ảnh cảm giác mạnh mẽ, đồng thời nếu lấy bầu trời làm phông nền, chủ thể tàu sẽ nổi bật và ảnh trông sẽ "sạch", ít bị rối.
Khi chụp toàn bộ đoàn tàu, ống kính tele được khuyến khích hơn so với ống kính góc rộng, vì hiệu ứng nén sẽ làm hậu cảnh như kéo lại gần, tạo ấn tượng hơn. Ngoài ra, ống kính góc rộng thường được sử dụng để chụp phong cảnh, giúp ghi lại toàn bộ khung cảnh thiên nhiên.
Khi chụp từ trên cao (ảnh toàn cảnh nhìn xuống), chú ý tránh để dây điện chắn ngang đầu tàu.
Chụp lia (panning) để tạo cảm giác về tốc độ
Panning là kỹ thuật di chuyển máy ảnh theo hướng chuyển động của đối tượng khi chụp. Trong nhiếp ảnh đường sắt, việc chỉnh tốc độ màn trập chậm hơn một chút rồi lia máy theo tàu sẽ khiến hậu cảnh kéo thành vệt nhòe, trong khi tàu vẫn rõ nét. Kết quả là bức ảnh mang lại cảm giác về tốc độ và sự chuyển động mạnh mẽ.
Quy tắc ứng xử khi chụp ảnh đường sắt
Có một thực tế là hình ảnh của Tori-tetsu tại Nhật Bản đang xấu đi khi ngày càng có nhiều người bất chấp nguy hiểm để chụp được ảnh đẹp, như đứng sát hoặc lao ra đường ray, cản trở hành khách lên/xuống tàu… Bởi vậy, điều quan trọng là phải tuân thủ các quy tắc và phép lịch sự để đảm bảo an toàn và tránh gây bất tiện cho những người xung quanh.
- Không đi vào các khu vực nguy hiểm như đường ray hoặc khu vực hạn chế, không xâm nhập các tài sản tư nhân xung quanh điểm chụp ảnh.
- Không chụp ảnh hoặc ghi hình khách hàng, nhân viên đường sắt khi chưa nhận được sự cho phép.
- Không nghiêng người qua hàng rào sân ga, cửa sân ga để chụp ảnh.
- Không sử dụng chân máy, thang gấp để chụp ảnh trên sân ga hoặc bên trong nhà ga.
- Không sử dụng đèn flash hoặc các thiết bị chiếu sáng khác để chụp ảnh tàu đang di chuyển vì có thể làm chói mắt người lái tàu.
Mời bạn khám phá thêm những câu chuyện về tàu hỏa Nhật Bản trong Chuyên đề Tháng 8!
kilala.vn
Đăng nhập tài khoản để bình luận