Hachimen roppi: Tám mặt sáu tay

Bắt nguồn từ cụm từ miêu tả những bức tượng Phật có nhiều mặt và tay, dần dần thành ngữ “八面六臂” được dùng để ví von những người có khả năng hoạt động xuất sắc trên nhiều phương diện. Trong bài viết này, hãy cùng tìm hiểu ý nghĩa và nguồn gốc của thành ngữ “八面六臂” nhé!

Ý nghĩa và nguồn gốc

“八面六臂 – hachimen roppi” (BÁT DIỆN LỤC TÍ) là một thành ngữ bốn chữ (四字熟語 /yojijukugo) trong tiếng Nhật, có nghĩa đen là “tám mặt sáu tay*”. Thành ngữ này thường được dùng để mô tả một người “tài giỏi, xuất chúng trong nhiều lĩnh vực, có thể đảm đương nhiều vai trò và công việc”.

*Trong tiếng Nhật, chữ “面” có nghĩa là mặt, khuôn mặt hoặc phương diện, lĩnh vực. Còn chữ “臂” có nghĩa là cánh tay hoặc bắp tay. Tuy nhiên, thông thường người Nhật sử dụng dụng chữ “腕” (うで/ude) để chỉ cánh tay nói chung, còn chữ “臂” được dùng trong các tình huống trang trọng hoặc trong các từ ghép.

“八面六臂” được cho là bắt nguồn từ một thành ngữ đã được sử dụng từ cuối thời kỳ Muromachi là “三面六臂 – sanmen roppi” (TAM DIỆN LỤC TÍ), tức “ba mặt sáu tay”. “三面六臂” mô tả bức tượng Asura (A Tu La) – một bức tượng Phật nổi tiếng có ba khuôn mặt và sáu cánh tay. Ý nghĩa của “三面六臂” và “八面六臂” là giống nhau, nhưng theo thời gian, con số 3 được tăng lên thành 8 để nhấn mạnh hơn.

Ở Trung Quốc, từ thời Tống đến thời Minh, các cụm từ như “三頭六臂" (tam đầu lục tí - ba đầu sáu tay), "三首六臂" (tam thủ lục tí - ba đầu sáu tay), và "六臂三頭" (lục tí tam đầu - sáu tay ba đầu) đã được sử dụng. Các cụm từ này chỉ khả năng phi thường, vượt trội hơn người, "thần thông quảng đại".

Trong tiếng Việt, "ba đầu sáu tay" cũng là một cách diễn đạt quen thuộc chỉ người tài ba, có nhiều thế mạnh, nhiều khả năng trội vượt người thường hay có thể xử lý nhiều việc một lúc. 

Sử dụng “八面六臂” trong câu

“八面六臂” là cụm từ được sử dụng trong nhiều tình huống khác nhau như trong kinh doanh, trong thể thao và đời sống hàng ngày... để diễn tả sự xuất sắc ở nhiều lĩnh vực.

息子の運動会ではお弁当作りから始まって、場所取り・親子競技への出場・写真撮影・PTAを代表して先生への挨拶まで、【八面六臂】の活躍をしたと、自分で自分を褒めたくなりました。

(Musuko no undoukai de wa obentou-zukuri kara hajimatte, basho-tori, oyako-kyougi e no shutsujou, shashin satsuei, PTA wo daihyou shite sensei e no aisatsu made “hachimen roppi” no katsuyaku wo shita to, jibun de jibun wo hometaku narimashita.)

Dịch nghĩa: Vào ngày hội thao của con trai, tôi đã làm mọi thứ từ chuẩn bị cơm hộp, giành chỗ, tham gia thi đấu cùng con, chụp ảnh cho đến đại diện hội phụ huynh chào hỏi thầy cô. Tôi tự thấy mình đã xoay xở mọi việc thật xuất sắc và muốn dành cho bản thân một lời khen.