Nghệ thuật múa rối bóng bằng tay thời Edo qua tranh Omocha-e

Năm 1842, bậc thầy tranh khắc gỗ Ukiyo-e Utagawa Hiroshige đã sáng tạo ra dòng tranh Omocha-e dành riêng cho trẻ em để hướng dẫn cách múa rối bóng bằng tay với nhiều hình thù độc đáo. 

Nổi tiếng với các bản tranh khắc gỗ về tuyến đường Tokaido nối Kyoto với Edo hay cảnh đẹp ở Edo, bậc thầy Ukiyo-e Hiroshige Utagawa (1797 – 1858) đã mang đến cho trẻ em thời Edo loạt tranh thú vị "おもちゃ絵 – Omocha-e", tạm dịch là tranh đồ chơi. Các bức tranh này được ông sáng tác nhằm hướng dẫn chơi trò múa rối bóng bằng tay rất phổ biến với trẻ em thời bấy giờ. Đằng sau cánh cửa Shoji, bằng cách uốn tay, kết hợp cả tay và chân hoặc thậm chí là toàn bộ cơ thể sẽ tạo nên bóng của nhiều loại động vật, đồ vật, thậm chí là Yokai (yêu quái) đáng sợ. 

Các bức tranh Omocha-e được thực hiện bằng kỹ thuật in khắc gỗ nhiều màu gọi là Nishiki-e, ra đời vào những năm 1760. Trước đó, hầu hết các bản in đều chỉ có màu đen hoặc trắng. Nhưng với kỹ thuật mới này, Hiroshige đã có thể thoả sức sáng tạo để mang đến những bức tranh có màu sắc tươi sáng, phân biệt rõ ràng giữa hình dạng bàn tay và cái bóng được tạo thành, khiến không chỉ trẻ em mà cả người lớn cũng phải say mê. 

Đầu tiên là bộ tám bức tranh Omocha-e hướng dẫn tạo hình chim, ốc sên từ một tay đến kết hợp cả hai tay. Cụ thể, theo chiều kim đồng hồ từ phía trên bên phải là hình con rùa trên một tảng đá, người đàn ông đội mũ, một con thỏ, Yokai Shachihoko (quái vật biển đáng sợ có đầu hổ và thân của một con cá heo, có khả năng hô mưa, gọi gió), con cú, một con cáo, ốc sên và quạ. 

Cùng với hình ảnh minh hoạ, các bức tranh Omocha-e còn có hướng dẫn bằng chữ cách làm cho các con vật di chuyển như: để làm cho ốc sên đi, hãy di chuyển chiếc đũa; với tạo hình con cú, nên cử động các ngón tay trong áo; còn để con cáo di chuyển, hãy nhấc và hạ đầu gối lên xuống. 

Ngoài tám bức tranh Omocha-e thể hiện các động tác múa rối bóng bằng tay đơn giản, hoạ sĩ Hiroshige còn giúp trẻ thử thách độ khó của trò chơi bằng nhiều bức tranh khác với các hình dáng độc lạ như: người lái đò, con quạ đậu trên cây, ấm nước trên bếp lò, núi Phú Sĩ, ngọn nến…

Cùng chiêm ngưỡng thêm một số bức tranh Omocha-e khác! 

kilala.vn