Đến chùa Sensoji, khám phá phiên chợ Hagoita cuối năm

Tọa lạc giữa khu Asakusa cổ kính, chùa Sensoji hay còn có tên gọi khác là Asakusa Kannon, từ lâu đã là một địa điểm du lịch được nhiều người biết đến. Ngôi chùa khánh thành vào năm 654 này cũng là công trình Phật giáo lâu đời nhất Tokyo và là nơi diễn ra nhiều lễ hội đặc sắc của Nhật Bản. Trong số đó, Chợ Hagoita kéo dài từ ngày 17-19/12 nổi tiếng là một sự kiện truyền thống quan trọng vào dịp cuối năm và đã được duy trì đều đặn kể từ thời Edo.

Hagoita – cây vợt may mắn cho năm mới

Nếu bạn chưa biết thì Hagoita là một chiếc vợt gỗ có hình dạng giống như mái chèo, thường xuất hiện trong trò chơi dân gian Hanetsuki của xứ Phù Tang. Theo truyền thống, các bé gái và thiếu nữ Nhật Bản sẽ chơi Hanetsuki vào dịp năm mới để xua đuổi tà ma và cầu mong may mắn.

Hai người chơi sẽ dùng vợt Hagoita để tung hứng qua lại quả cầu Hane (hạt bồ hòn có gắn lông vũ) - khá giống với cách chơi của môn cầu lông. Loại Hagoita dùng trong trò này được làm bằng gỗ cây hông với thiết kế đơn giản, thông thường có hình vẽ bên trên.

Từ khoảng thế kỷ 17, trong thời Edo, người ta bắt đầu trang trí Hagoita với hình ảnh của các diễn viên kabuki và những phụ nữ xinh đẹp như geisha hay maiko. Lúc này, phong tục tặng Hagoita cho bé gái vào năm mới đầu tiên trong cuộc đời đứa trẻ (初正月 - hatsu shogatsu) cũng trở nên phổ biến (với bé trai thì sẽ tặng bộ cung tên Hamayumi). Người Nhật tin rằng Hagoita sẽ xua đuổi những linh hồn xấu và bảo vệ đứa trẻ, đóng vai trò như một lá bùa mang đến hạnh phúc, sức khỏe.

Kiểu Hagoita này ngày càng trở nên thịnh hành hơn theo thời gian, với thiết kế cũng ngày một đa dạng, đặc biệt là khi phong tục chơi Hanetsuki vào năm mới không còn quá phổ biến.

Tuy nhiên, Hagoita không chỉ là một món quà dành cho trẻ em, nhiều người Nhật hiện nay vẫn mua chúng để trưng bày trong gia đình như một lá bùa cầu an và kinh doanh thịnh vượng.

Có một sự thật thú vị là vào thời Edo (1603-1868), phụ nữ từ khắp Edo sẽ đổ về phiên chợ thường niên ở chùa Sensoji để săn lùng chiếc Hagoita có hình diễn viên kabuki mà họ yêu thích, giống như cách người hâm mộ hiện đại tìm mua các vật phẩm của idol. Doanh số bán Hagoita khi ấy vì vậy có vai trò như thước đo mức độ nổi tiếng của các diễn viên kabuki trong năm đó.

Oshi-e hagoita – nét tinh xảo của nghệ thuật thủ công Nhật Bản

Đến trước thời Edo, Hagoita được trang trí bằng nhiều cách khác nhau. "Kaki-e Hagoita" có hình ảnh được vẽ trực tiếp lên bề mặt vợt, "Hari-e Hagoita" thì dán giấy và vải để trang trí. Ngoài ra còn có "Sagicho Hagoita" xa xỉ, được tô màu bằng "gofun" (bột màu trắng nghiền từ vỏ con hàu), một số còn được khảm bằng lá vàng, lá bạc hay phủ sơn mài.

Về sau, một kỹ thuật có tên là "Oshi-e" được phát triển để tạo ra hiệu ứng ba chiều cho hình ảnh. Vợt gỗ được trang trí bằng kỹ thuật này sẽ gọi là "Oshi-e Hagoita", cũng là loại Hagoita phổ biến và đẹp mắt mà ngày nay chúng ta dễ dàng tìm thấy.

Oshi-e có thể hiểu là “tranh vải nổi”, được sản xuất quanh khu vực Nihonbashi và Asakusa của Tokyo từ cuối thời kỳ Edo. Ngày nay, chúng cũng được sản xuất tại phường Sumida, phường Koto, phường Katsushika của Tokyo, cũng như ở tỉnh Saitama và Kanagawa. Năm 1985, kỹ thuật Edo Oshi-e đã được chỉ định là nghề thủ công truyền thống của Tokyo.

Để tạo ra những bức tranh nổi này, đầu tiên nghệ nhân sẽ phác thảo thiết kế chung ra một tờ giấy. Tiếp theo, thiết kế sẽ được bóc tách thành nhiều bộ phận nhỏ hơn và vẽ lại lên bìa cứng, rồi dùng kéo cắt rời từng bộ phận. Từng mảnh bìa cứng này sẽ đóng vai trò là tấm đế.

Một ít bông cotton được đặt lên tấm đế, sau đó nghệ dân dùng vải lụa hoặc vải bông bọc xung quanh rồi dán mép vải vào mặt dưới miếng bìa. Một mảnh giấy washi được dán phủ lên mặt dưới tấm đế để cố định và bảo vệ các bộ phận trước khi ghép chúng lại với nhau để tạo thành thiết kế hoàn chỉnh.

Bằng cách thay đổi lượng bông được nhồi và cách quấn bông, cũng như áp dụng nhiều kỹ thuật khác nhau để sắp xếp các tấm vải, các nghệ nhân sẽ tái hiện sinh động tư thế của nhân vật được mô tả.