Vì sao nhiều người Nhật cảm thấy tội lỗi khi nghỉ phép?

Một khảo sát cho thấy gần 60% người Nhật cảm thấy tội lỗi khi nghỉ phép có lương, và quan niệm này bất ngờ lại phổ biến nhất ở giới trẻ Gen Z. 

Người Nhật cảm thấy tội lỗi khi nghỉ phép

Tháng 4/2019, Nhật Bản ban hành luật cải cách chính sách làm việc để ứng phó với nhiều vụ việc nổi cộm về Karoshi (過労死, nghĩa là "chết vì làm việc quá sức"). Luật này yêu cầu các công ty phải đảm bảo nhân viên nghỉ phép có lương ít nhất năm ngày mỗi năm. 

Thế nhưng trong thực tế, tỷ lệ sử dụng ngày nghỉ phép có lương tại Nhật vẫn ở mức thấp và nhiều người lao động vẫn gặp khó khăn trong việc xin nghỉ. Theo "Nghiên cứu về tình trạng thiếu kỳ nghỉ năm 2018" (2018 Vacation Deprivation Study) của Expedia cho thấy có đến 58% người Nhật cảm thấy tội lỗi khi sử dụng chế độ nghỉ phép có lương. Đây là tỷ lệ cao nhất trong số 12 quốc gia được khảo sát.

Hiện trạng này bất ngờ lại rất phổ biến ở giới trẻ. Theo “Khảo sát năm 2023 về cách người Nhật nghỉ phép” do Job Soken và Nikkei thực hiện, có 44,03% người trong độ tuổi 20 cho biết họ cảm thấy có lỗi khi nghỉ phép. Nhiều người trong số họ nêu lý do là: "gây rắc rối cho đồng nghiệp", hoặc "vì những người khác vẫn đang làm việc mà mình lại nghỉ ngơi thì không nên".

Một khảo sát năm 2024 của MS-Japan về các phòng ban quản lý doanh nghiệp cũng cho thấy những xu hướng tương tự. 38,0% người lao động được hỏi cho biết cảm thấy tội lỗi khi nghỉ phép có lương. Trong số đó, 69,2% cho biết việc nghỉ phép làm gián đoạn công việc của họ, 27,8% khác cho biết các công việc phát sinh đột xuất khiến việc lên kế hoạch nghỉ phép trở nên khó khăn.

14,3% cho biết đồng nghiệp hoặc quản lý của họ không nghỉ phép vì lý do cá nhân. Ngoài ra, 10,5% số người được hỏi lo ngại nghỉ phép sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến đánh giá của cấp trên về hiệu suất công việc của mình.

Thế hệ trẻ Nhật Bản vẫn đi làm ngay cả khi bị bệnh

Phòng thí nghiệm giảm căng thẳng thuộc Viện Nghiên cứu Mediplus đã khảo sát 70.000 phụ nữ từ 20 đến 69 tuổi. Khảo sát "Sức khỏe tinh thần năm 2019" cho thấy có 26,06% người được hỏi thuộc thế hệ Z coi việc không nghỉ phép là một ưu điểm - tỷ lệ cao nhất trong số các nhóm tuổi được khảo sát. Đứng thứ hai là “thế hệ bong bóng” - những người trưởng thành vào cuối thập niên 80, với 24,01%.

Quan niệm không nghỉ ngơi dường như thường gắn liền với những người lao động lớn tuổi. Tuy nhiên, khảo sát cho thấy nhóm lao động trẻ lại chiếm số lượng lớn về việc đồng tình không nên nghỉ phép. Nhiều Gen Z tham gia khảo sát cho biết họ vẫn đi làm ngay cả khi cảm thấy không khỏe và cố không nghỉ làm trừ khi thực sự cần thiết.

Tại sao lại tồn tại cảm giác tội lỗi khi nghỉ phép?

Người Nhật khi nghỉ phép thường phải đối mặt với những áp lực như:

• Trách nhiệm tập thể: Sự vắng mặt của mình ở công ty sẽ làm tăng khối lượng công việc của đồng nghiệp.
• Sự cống hiến như một bản sắc: Giá trị nghề nghiệp gắn liền chặt chẽ với sự đóng góp rõ ràng và khả năng sẵn sàng làm việc mọi lúc mọi nơi.

Nhiều người ở độ tuổi 20 - 30 sợ gây rắc rối cho đồng nghiệp, làm phiền cấp trên hoặc quản lý nên họ ôm đồm quá nhiều việc và cuối cùng phải làm thêm giờ, nên nghỉ phép là một điều xa xỉ.