Touji: Phương pháp trị liệu Onsen cổ xưa của người Nhật

Ngày nay, tắm Onsen nổi tiếng như một trải nghiệm du lịch không thể bỏ lỡ khi đến thăm xứ Phù Tang khi kết hợp việc ngâm mình thư giãn và vãng cảnh tại các thị trấn suối nước nóng xinh đẹp. Tuy nhiên, khởi nguồn của văn hóa Onsen là một phương pháp trị liệu với 1.300 năm lịch sử, được gọi bằng thuật ngữ Touji (湯治). Xưa kia, đây là cách giải tỏa mệt mỏi và chữa lành cơ thể của những người nông dân trong mùa đông, lúc nông nhàn.

Touji – phương pháp trị liệu bằng suối nước nóng

“湯治 - Touji” được ghép bởi chữ “湯 – THANG”, nghĩa là “nước nóng” và “治 – TRÌ/TRỊ” trong từ “chữa trị”. Thuật ngữ này chỉ việc lưu lại suối nước nóng trong thời gian dài để chữa bệnh hoặc cải thiện tình trạng thể chất. Theo truyền thống, một chuyến đi ngắn ngày sẽ không được gọi là Touji, chí ít nó phải kéo dài một vài tuần, hay thậm chí được tính bằng tháng.

Suối nước nóng chứa nhiều thành phần khác nhau và có nhiều lợi ích sức khỏe, từ cải thiện những vấn đề thể chất như viêm da dị ứng, thấp khớp, thoát vị, giảm đau hay làm đẹp da, cho đến tác dụng trị liệu tinh thần.

Lịch sử phát triển của Touji

Dựa trên những ghi chép còn sót lại, việc sử dụng suối nước nóng để trị liệu ở Nhật Bản có thể bắt nguồn từ thời Nara (710-794). Trong Izumo no Kuni Fudoki (Biên niên sử vùng Izumo) được viết vào năm 733 có ghi chép về Tamatsukuri Onsen, ngày nay thuộc tỉnh Shimane, như sau:

“Một suối nước nóng phun lên ở khu vực này, dọc theo bờ sông. Suối nước nóng tuôn trào ở nơi có cảnh đẹp tuyệt vời nhìn ra đất liền lẫn biển cả. Già trẻ, gái trai đi lại dọc theo đường mòn kéo dài đến bờ biển trong sự nhộn nhịp, hối hả tựa một khu chợ, cùng nhau vui vẻ uống rượu. Một lần ngâm mình trong suối nước nóng này sẽ trở nên xinh đẹp, nhiều lần sẽ giúp chữa khỏi bách bệnh.”

Nihon Shoki (Nhật Bản Thư Kỷ) thì đề cập việc Thiên hoàng và gia đình hoàng gia lui tới Iyo Onsen và Kino-yu trong thời gian dài để nghỉ ngơi, trị liệu.

Phương pháp trị liệu bằng suối nước nóng về sau lan rộng đến các tầng lớp quý tộc, nhà sư, samurai. Và kể từ thời Edo (1603-1868), Touji cũng phổ biến với cả thường dân bởi hệ thống đường sá được xây dựng đã giúp việc di chuyển đến những nơi xa xôi trở nên dễ dàng hơn.

Vào lúc nông nhàn, đặc biệt là trong mùa đông, người nông dân sẽ tìm đến Onsen và lưu lại nhiều ngày để giải tỏa những mệt mỏi tích tụ. Họ sẽ chọn địa điểm suối nước nóng dựa trên loại bệnh (chấn thương hoặc bệnh tật) mà mình muốn chữa trị. Chẳng hạn nếu bị mụn hoặc các vấn đề da khác thì sẽ chọn Onsen có nhiệt độ trên dưới 35°C. Đối với bệnh đau dây thần kinh thì chọn suối nước nóng lưu huỳnh (trên 40°C). Suối nước nóng sunfat (trên 42°C) được ưa chuộng để phục hồi sau mệt mỏi.

Hầu hết mọi người ở lại suối nước nóng trong khoảng hai tuần, nhưng một số sẽ lưu lại hơn một tháng và tự nấu ăn.

Cũng vào thời này, các thầy thuốc ở Nhật bắt đầu sử dụng suối nước nóng như một phương pháp chữa bệnh, được khởi xướng bởi Goto Konzan (1659-1733), một bậc thầy về y học cổ truyền. Konzan đưa ra học thuyết ikki ryu tai (tắc nghẽn năng lượng), cho rằng bệnh tật sinh ra do sự tắc nghẽn dòng chảy năng lượng trong cơ thể.

Năng lượng này là “気 - Ki” (KHÍ), nhưng khác với Khí trong Âm dương Ngũ hành của Trung Quốc, 気 ở đây là “sinh lực” nuôi dưỡng vạn vật trên trời và dưới đất. Cả da lẫn lục phủ ngũ tạng của con người đều hoạt động nhờ vào Khí này, và khi Khí bị ứ đọng một chỗ sẽ sinh ra tổn thương, biểu hiện thành bệnh tật. Cho rằng có thể chữa khỏi bệnh thông qua việc giải phóng Khí bị chặn, Konzan khuyên mọi người nên ngâm mình trong suối nước nóng.

Kể từ thời Minh Trị (1868-1912), Onsen đã chính thức được coi là khu nghỉ dưỡng sức khỏe theo góc nhìn của y học hiện đại. Bác sĩ nội trú Erwin Bälz, người được mời đến Trường Y Tokyo để giảng dạy, đã tiến hành nghiên cứu về tác động của Onsen và giới thiệu những phát hiện của mình tới châu Âu. Các phân tích khoa học về suối nước nóng cùng những lợi ích khoa học của nó đã được chứng minh và công nhận rộng rãi.

Ngày nay, Onsen thường được coi là điểm đến du lịch nhưng vẫn có những người Nhật sử dụng nó chủ yếu vì mục đích sức khỏe. Và Touji, từ phương pháp trị liệu truyền thống của người nông dân khi nhàn rỗi, đã có sự chuyển hóa trong xã hội hiện đại, trở thành biện pháp hiệu quả để chống lại căng thẳng và các bệnh liên quan đến lối sống, giúp phục hồi và tăng cường miễn dịch cho cơ thể.

Liên quan đến Touji hiện đại, có một thuật ngữ gọi là “転地効果 – Tenchi kouka”, nôm na là “hiệu ứng thay đổi cảnh quan”. Việc đặt mình vào một môi trường khác với cuộc sống thường ngày sẽ kích thích năm giác quan, mang lại tác động tích cực cả về mặt tinh thần lẫn thể chất cho con người.

Tất nhiên, ngâm mình trong Onsen là cách tuyệt vời để phục hồi sức khỏe nhưng chiêm ngưỡng cảnh đẹp, giao lưu với người dân địa phương và có những trải nghiệm mới mẻ tại suối nước nóng cũng giúp tinh thần và cơ thể một người khỏe khoắn hơn.

Thực hiện trị liệu bằng Onsen như thế nào?

Cách cơ bản để thực hiện Touji là ngâm mình trong suối nước nóng khoảng 15 phút một lần, ba lần mỗi ngày và duy trì ít nhất một tuần (thông thường là khoảng hai đến bốn tuần). Thời gian còn lại trong ngày có thể dành để thư giãn nhẹ nhàng trong phòng hoặc khám phá thị trấn suối nước nóng.

Ngoài ra nhiều người sẽ tự nấu ăn để giảm bớt gánh nặng tài chính và ngăn ngừa chế độ ăn uống mất cân bằng.

Tuy nhiên, xuất phát từ thực tế rằng không nhiều người có thể dành ra một vài tuần cho việc nghỉ dưỡng tại Onsen, “プチ湯治 - Puchi Touji”, tức một Touji “mini” với thời gian trị liệu được rút gọn chỉ còn 2-3 ngày đang trở nên phổ biến ở Nhật Bản. Có khá nhiều Onsen cung cấp gói Puchi Touji như vậy.