Dệt Saori: Nghệ thuật dệt tâm bằng “sợi cảm xúc”
“Phạm lỗi cũng không sao”, “không nhất thiết phải làm đúng” và “ai cũng có thể làm được” - đó chính là tinh thần cốt lõi của Saori - phương pháp dệt tay đã làm đảo lộn mọi khuôn mẫu của ngành dệt may truyền thống Nhật Bản.
Kỹ thuật dệt Saori ra đời như thế nào?
Vào năm 1969, kỹ thuật dệt Saori ra đời tại Osaka, do bà Misao Jo - một giáo viên dạy nghệ thuật cắm hoa ikebana khởi xướng. Khác với các hình thức dệt thủ công truyền thống đòi hỏi kỹ thuật khắt khe và sự hoàn hảo tuyệt đối, dệt Saori lại đề cao vẻ đẹp từ sự bất toàn. Những sợi dệt xô lệch, không đều, vết xước hay sợi thừa - vốn bị xem là lỗi - lại chính là điểm nhấn mang lại vẻ đẹp độc nhất cho tấm vải.
Cái tên “Saori (さをり)” được kết hợp từ “ori” (織り) - “dệt” và “sai” (差異) - nghĩa là “sự khác biệt”, mang ý nghĩa rằng mỗi sự khác biệt đều mang lại giá trị riêng; đồng thời khuyến khích người dệt thoát khỏi sự đồng nhất và rập khuôn, tự do phát huy cảm hứng sáng tạo.
Sau đó, bà cùng gia đình đã tạo ra và phát triển khung cửi Saori - kiểu khung dệt đơn giản và dễ tiếp cận cho mọi người, không phân biệt tuổi tác hay kỹ năng. Trong vài phút, bất cứ ai cũng có thể ngồi xuống và dệt nên tấm vải của riêng mình.
“Dệt nên chính mình” bằng “sợi cảm xúc”
Kỹ thuật dệt Saori coi trọng cảm hứng và tự do biểu đạt bản thân trong từng tấm vải. Người dệt phải thả mình vào nhịp điệu chậm rãi của những sợi dệt đang đan kết nhịp nhàng trong khung cửi. Để rồi sau đó, khi đã đắm chìm vào từng nhịp thoi đưa, người dệt dần cảm nhận được một sự tĩnh tại như đang thiền định khi từng lớp màu sắc và hoa văn hiện lên trên tấm vải.
Kỹ thuật dệt Saori đặc biệt dễ học và dễ làm: chỉ mất khoảng 2 giờ để chuẩn bị sợi dọc - công đoạn vốn được coi là phức tạp nhất, và khoảng một tuần để thành thạo kỹ năng dệt. Không có quy tắc, không có khái niệm “dệt lỗi” - Saori để bạn thỏa sức tự do chọn màu, tạo hoa văn, điều chỉnh độ dài hay thêm kết cấu vật liệu. Qua đó, mỗi tấm vải dệt đều phản chiếu từng rung động cảm xúc nội tâm và sự tự soi chiếu bản thân trong quá trình dệt.
Triết lý của Saori không hướng đến việc tạo ra một tấm vải đẹp hoàn hảo, mà ở chỗ “dệt nên chính mình” - để tấm vải sau khi dệt xong trở thành một phiên bản độc nhất - ghi lại cảm xúc của bạn trong từng khoảnh khắc bên khung cửi.
Cuộc sống là nơi chúng ta được chào đón để khám phá con người thực sự của mình. - Misao Jo
4 khẩu hiệu tinh thần của dệt Saori
Từ những ngày đầu, Misao Jo đã đặt ra 4 khẩu hiệu như kim chỉ nam cho người tham gia dệt Saori.
- Hãy suy ngẫm về sự khác biệt giữa máy móc và con người: Tìm thấy vẻ đẹp từ sự bất toàn, chẳng hạn như lệch mép vải, hay dệt sót sợi.
- Hãy mạnh dạn và dấn thân phiêu lưu: Phá bỏ định kiến về cái đẹp và tự do khám phá sức sáng tạo tiềm ẩn trong mỗi người.
- Hãy nhìn thế giới bằng đôi mắt lấp lánh: Cảm nhận vẻ đẹp từ những điều nhỏ bé và nuôi dưỡng lòng từ bi với mọi thứ xung quanh.
- Cùng truyền cảm hứng và học hỏi trong cộng đồng: Mỗi cá nhân và tác phẩm đều có giá trị riêng. Khi chia sẻ chân thành, chúng ta vừa học hỏi, vừa cùng nhau “dệt nên cộng đồng”.
Tinh thần Saori lan tỏa ra thế giới
Bà Misao Jo bắt đầu hành trình của mình ở tuổi 57 và luôn không ngừng lan tỏa tinh thần Saori đến thế giới. Kỹ thuật dệt Saori dễ tiếp cận, “bất kỳ ai cũng có thể dệt”; vì vậy mà phương pháp này nhanh chóng được đón nhận trên khắp thế giới, đặc biệt là trong cộng đồng những người khiếm khuyết về mặt thể chất và trí tuệ.
Tại nhiều cơ sở phúc lợi, các khung cửi Saori được cải tiến để trở thành công cụ dệt tay “dễ nhất thế giới”, hỗ trợ cộng đồng người khiếm khuyết xây dựng cuộc sống tự lập và tìm thấy niềm vui mới.
Với sức lan tỏa của tinh thần Saori, bà Misao Jo đã được Chính phủ Nhật Bản hai lần vinh danh vì những đóng góp cho xã hội thông qua các cộng đồng dệt. Di sản và tinh thần Saori mà bà để lại tiếp tục được kế thừa và phát triển ngày càng mạnh mẽ.
Tại Việt Nam, nhiều lớp học hướng nghiệp dành riêng cho người khuyết tật đã đưa kỹ thuật dệt Saori vào chương trình giảng dạy. Từ năm 2010, dệt Saori được xem là liệu pháp trị liệu dành cho trẻ khiếm khuyết trí tuệ đang học tập và điều trị tại Làng Hòa Bình Thanh Xuân, Hà Nội. Nơi đây cũng thường xuyên phối hợp với Hội Saori Nhật Bản và tổ chức các buổi triển lãm nghệ thuật dệt Saori để giới thiệu những sản phẩm của các em đến mọi người.
Hơn nửa thế kỷ trôi qua, dệt Saori đã chạm đến trái tim của hàng vạn người và hơn 50 quốc gia trên thế giới, chỉ riêng tại Nhật Bản đã có hơn 50.000 người tham gia cộng đồng dệt Saori. Trong các lớp học, mọi người ngồi bên nhau, cùng dệt, cùng chia sẻ. Mỗi tấm vải là một câu chuyện, và mỗi cộng đồng Saori là một không gian kết nối xã hội, nơi mọi người cùng dệt nên câu chuyện của riêng mình.
Khám phá thêm những câu chuyện về nghệ thuật dệt của Nhật Bản tại đây.
kilala.vn
Đăng nhập tài khoản để bình luận