Rosanjin Kitaoji – “Bảo vật quốc gia” dùng gốm để nâng tầm ẩm thực

Nổi tiếng với những đóng góp quý giá cho nghệ thuật gốm sứ và ẩm thực, di sản của nghệ nhân Rosanjin đã truyền cảm hứng và thu hút những người yêu nghệ thuật trên toàn thế giới. Ông tin rằng gốm sứ không chỉ nên phục vụ mục đích chức năng mà còn phải nâng tầm trải nghiệm ăn uống. Trong suốt cuộc đời mình, Rosanjin đã để lại từ 200.000 đến 300.000 tác phẩm.

Cuộc đời đầy thăng trầm của Rosanjin Kitaoji

Kitaoji Fukujiro, sau này được biết đến với tên Kitaoji Rosanjin (1883-1959), là con trai thứ hai của vị trụ trì đền Kamigamo ở Kyoto. Tuy vậy, ông lớn lên trong hoàn cảnh phức tạp và bất hạnh, vài tháng trước khi Rosanjin ra đời, cha ông tự tử, và cũng chỉ vài tháng sau khi được sinh ra, ông bị mẹ bỏ rơi. Rosanjin được người thân cưu mang nhưng cũng không có chỗ ở cố định, phải chuyển từ gia đình này sang gia đình khác.

Năm lên sáu, Rosanjin được nhận làm con nuôi và trở thành người học việc của Fukuda Takezou - nghệ nhân khắc gỗ ở Kyoto. Sau khi học xong tiểu học năm mười tuổi, Rosanjin muốn theo đuổi hội họa nhưng lại phải theo học việc ở hiệu thuốc đông y địa phương theo ý muốn của cha mẹ nuôi.

Sau khi hoàn thành thời gian học việc vào năm 1903, năm thứ 36 thời kỳ Minh Trị, Rosanjin đến Tokyo với mong muốn trở thành một thư pháp gia và nhanh chóng bộc lộ tài năng xuất chúng trong lĩnh vực này. Ông trở thành người trẻ nhất giành giải nhất trong cuộc thi toàn quốc do Học viện Nghệ thuật Quốc gia Nhật Bản tổ chức, tính đến lúc bấy giờ. Vào năm 1905, ông trở thành học trò của thư pháp gia nổi tiếng Okamoto Ippei. 

Ngoài ra, Rosanjin cũng bộc lộ tài năng của mình trong nhiều lĩnh vực khác như hội họa, sơn mài, nấu ăn và gốm sứ. Những điều này đã tạo nên một phong cách nghệ thuật riêng biệt của ông, khi gắn hội họa, gốm sứ và ẩm thực cùng với nhau.

Khi kiệt tác gốm sứ gắn liền với ẩm thực

Xuất phát từ quá khứ phải tự chăm sóc bản thân, thường xuyên lo bữa ăn cho gia đình, Rosanjin đã tích lũy được nền tảng kiến thức sâu rộng về nấu nướng. Trong một lần đến thăm gia đình Hosono ở Kanazawa vào năm 1915, ông đã bị ấn tượng bởi những món ăn được bày biện trên những chiếc đĩa tuyệt đẹp để rồi được truyền cảm hứng rằng “món ăn ngon cần những chiếc đĩa đẹp tương xứng”. Điều này đã thôi thúc ông đến thăm lò gốm gần đó - Suda Seika, nơi ông lần đầu tiên thử làm gốm. Từ đó, Rosanjin bắt đầu hành trình sưu tầm gốm sứ truyền thống và sử dụng chúng để phục vụ món ăn tại nhà hàng Hoshigaoka Saryo của mình.

Tại Hoshigaoka Saryo, Rosanjin tự tay thiết kế thực đơn và chế biến các món ăn, đảm bảo mỗi món đều được kết hợp hoàn hảo với dụng cụ đựng thức ăn. Niềm tin của ông rằng thức ăn và dụng cụ ăn uống nên tạo ra một trải nghiệm thẩm mỹ thống nhất, thiết lập một tiêu chuẩn mới trong ẩm thực cao cấp.

Năm 1923, trận động đất ở Tokyo đã phá hủy phần lớn bộ sưu tập gốm sứ của ông, chính vì thế Rosanjin quyết định tự làm sản phẩm của riêng mình. Ông thành lập lò gốm ở khu Yamasaki thuộc Kamakura với sự hỗ trợ của nghệ nhân gốm sứ nổi tiếng Arakawa Toyozo.

Rosanjin nghiên cứu đặc điểm của nhiều phong cách gốm khác nhau, như Oribe, Shino, Seto, đồ sứ men lam trắng và đồ sứ màu thời nhà Minh (Trung Quốc)… để tạo ra phong cách riêng của mình. Thậm chí ông còn có cuộc gặp gỡ với Pablo Picasso và Marc Chagall tại châu Âu.