Nam giới Nhật trải qua “khủng hoảng nam tính” khi vai trò trụ cột lung lay

Khi xã hội đổi thay quá nhanh và định kiến giới vẫn còn ảnh hưởng sâu sắc trong xã hội Nhật Bản, nhiều nam giới thời nay gặp “khủng hoảng nam tính” sâu sắc và cảm thấy yếu thế, mất tự tin khi “vai trò trụ cột” ngày càng lung lay. 

Điều đáng nói là các nam giới được chọn để tham gia khảo sát đều có cuộc sống tương đối ổn định, có gia đình, công việc tốt, không thất nghiệp và không bị bệnh tâm lý. Dù vậy, nhiều người vẫn cảm thấy như mình đã đánh mất một phần vai trò và bản sắc tính nam của mình. 

Gánh nặng tâm lý từ áp lực “làm đàn ông” 

Từ xa xưa, xã hội Nhật Bản thường đặt vai trò trụ cột gia đình lên vai nam giới, đàn ông thường là người gánh vác tài chính và đưa ra các quyết định lớn trong nhà. Đến nay, dù chính phủ đã thực hiện nhiều chính sách bình đẳng giới, khuôn mẫu về vai trò giới trong tâm thức người Nhật không dễ thay đổi một sớm một chiều. 

Anh Fukushima Michihito, hiện đang điều hành một "đường dây nóng dành cho nam giới" tại thành phố Osaka, chia sẻ với The Economist rằng mình từng có một người bạn gái và muốn kết hôn với cô ấy. Nhưng khi bất ngờ mắc bệnh và phải nghỉ việc, anh đã chủ động chia tay vì nghĩ rằng “nếu không nuôi nổi gia đình thì không nên lấy vợ”. Không chỉ anh Fukushima, rất nhiều nam giới tại Nhật cũng mang áp lực phải trở thành trụ cột vững chắc theo khuôn mẫu nam tính đã tồn tại hàng thế kỷ qua. 

Theo nhà xã hội học Tanaka Toshiyuki, hình mẫu gia đình Nhật truyền thống - chồng làm việc toàn thời gian, vợ ở nhà lo nội trợ - đã được củng cố vững chắc trong thời kỳ bùng nổ kinh tế hậu chiến tranh của Nhật Bản. Trong khi cùng giai đoạn đó, nhiều quốc gia phương Tây khuyến khích phụ nữ đi làm để giải quyết tình trạng thiếu hụt lao động và trì trệ kinh tế, Nhật Bản chọn cách ngược lại khi khuyến khích đàn ông làm việc nhiều hơn, rồi tiếp tục duy trì mô hình ấy suốt giai đoạn bong bóng kinh tế vào thập niên 80.  

“Trong lúc các nước phương Tây trải qua bước chuyển về vai trò giới, Nhật Bản đã bỏ lỡ cơ hội,” Tanaka nhận định. 

Vai trò “trụ cột gia đình” dần lung lay

Trong nhiều thập kỷ trở lại đây, Nhật Bản đang chứng kiến những biến chuyển mạnh mẽ trong xã hội: phụ nữ rũ bỏ vai trò nội trợ và trở nên độc lập tự chủ hơn, tỉ lệ kết hôn giảm, những chuẩn mực đóng khung về giới cũng thay đổi rõ rệt, cả nam và nữ đều bình đẳng về quyền lợi cũng như vai trò. Thậm chí nhiều phụ nữ có khả năng độc lập tài chính cũng giữ vai trò kinh tế chính trong gia đình thay cho người đàn ông.

Điều này làm không ít nam giới Nhật Bản cảm thấy vị thế “trụ cột gia đình” đang dần lung lay. Một chuyên gia tư vấn hẹn hò tại Tokyo chia sẻ với tờ The Japan Times: "Một số nam giới cảm thấy tự ti và áp lực khi ở bên một người phụ nữ kiếm được nhiều tiền hơn hoặc những người phụ nữ có phong thái mạnh mẽ, độc lập và tự tin. Họ không biết phải cư xử như thế nào, nên họ chọn từ bỏ mối quan hệ.” 

Theo giáo sư xã hội học Ito Kimio, điều này xuất phát từ việc người đàn ông cảm thấy mất đi điều gì đó quen thuộc trong mô thức gia đình và xã hội đã gắn bó với họ từ nhỏ: sức mạnh, vị thế, quyền quyết định, lòng kiêu hãnh khi giữ vai trò trụ cột… những thứ mà đàn ông từng dựa vào để khẳng định mình giờ đã trở nên lỗi thời. Giáo sư Ito cho rằng, ngay cả khi người đàn ông ủng hộ sự độc lập và tự chủ của phụ nữ, đôi lúc họ vẫn khao khát vị thế “làm chủ” của nam giới xưa kia. 

Giáo sư Miura Mari, chuyên gia khoa học chính trị tại đại học Sophia nhận định rằng, nam giới Nhật Bản đang trải qua khủng hoảng bản sắc sâu sắc. Các mô thức xã hội quen thuộc gắn họ vào khuôn khổ làm việc quên mình, phải làm chủ kinh tế gia đình và không được phép yếu đuối.