Điều gì làm nên những doanh nghiệp trăm tuổi tại Nhật Bản?

Nhật Bản là nơi hội tụ nhiều doanh nghiệp, cửa hàng có bề dày lịch sử lên đến hàng trăm năm, thậm chí cả ngàn năm. Các doanh nghiệp này được gọi bằng thuật ngữ "Shinise" (老舗). Vậy, điều gì đã làm nên sự trường tồn bền vững của các Shinise này? Cùng Kilala đi tìm bí mật đằng sau của hơn 30.000 doanh nghiệp trăm tuổi tại xứ sở mặt trời mọc nhé!

Triết lý kinh doanh bền vững lâu dài

Tại Nhật Bản, các doanh nghiệp được gọi là Shinise không chỉ có tuổi đời trăm năm, mà còn phải gìn giữ truyền thống và xây dựng lòng tin vững chắc trong ngành hoặc trong cộng đồng. Điều này phụ thuộc vào việc doanh nghiệp đó có gắn bó bền chặt với địa phương, có đảm bảo uy tín và giữ vững chất lượng trong suốt quá trình hoạt động hay không.

Vì vậy, rất hiếm doanh nghiệp ở Nhật Bản theo đuổi chiến lược kinh doanh “ăn xổi” - chỉ chăm chăm vào lợi nhuận ngắn hạn. Phần lớn các Shinise tồn tại qua hàng trăm năm có xu hướng tránh rủi ro tài chính (ưu tiên lợi nhuận thấp và ổn định hơn là lợi nhuận cao nhưng nhiều rủi ro). Theo giáo sư Goto Toshio tại Khoa Kinh tế Cao học, trường Đại học Kinh tế Nhật Bản, khoảng 25% Shinise có quỹ dự phòng tài chính để vận hành công ty trong ít nhất hai năm, nhờ đó mà họ có thể sống sót qua nhiều thời kỳ biến động như chiến tranh, suy thoái kinh tế hay như đại dịch Covid vừa qua.

shoyeido — Trụ sở chính công ty Shoyeido tại Kyoto năm 1907, thời Meiji. Ảnh: Đại học Ritsumeikan

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp Nhật Bản đề cao sự trường tồn và ổn định thông qua việc đặt trọng tâm phát triển vào ba yếu tố chính: duy trì truyền thống và kỹ thuật qua nhiều thế hệ; giữ vững uy tín và cải thiện chất lượng sản phẩm không ngừng; cuối cùng là duy trì bền vững mối quan hệ tích cực với cộng đồng.

Tiếp nối di sản gia đình qua nhiều thế hệ

Một điểm chung đóng vai trò cốt lõi cho sự bền vững của các Shinise đó là tính kế thừa giữa các thế hệ - hay còn gọi là triết lý “ie - 家”, có thể hiểu là cả nhà cùng duy trì sản nghiệp gia đình. Theo Eguchi-Bacon Masako, CEO của Oceanbridge Management, chia sẻ: “Yếu tố gia đình có ảnh hưởng vô cùng mạnh mẽ đến các doanh nghiệp Nhật Bản. Vì vậy, việc các thành viên trong gia đình kế nghiệp công ty là điều thường thấy, đặc biệt là con trưởng."

shinise-gia-đình — Các doanh nghiệp trăm tuổi bền vững nhờ vào sự tiếp nối và kế thừa của các thành viên trong gia đình. Ảnh: Watazen Ryokan

Tương tự như trò “chuyền gậy tiếp sức”, mỗi thế hệ trong doanh nghiệp gia đình đều làm việc chăm chỉ hết mức để tạo nền tảng vững chắc và truyền lại cho thế hệ sau. Khi không có người thừa kế trực hệ, các công ty Nhật thường trao quyền thừa kế cho con nuôi hoặc con rể trong gia đình.

Nhiều thương hiệu lớn như Panasonic, Toyota, hay Suzuki đều từng được dẫn dắt bởi các con nuôi hoặc con rể kế nhiệm. Trước đây, việc thừa kế thường giao lại cho nam giới, nhưng gần đây, con gái hoặc con dâu trong nhà cũng được chọn để kế thừa gia nghiệp.

osamu-suzuki — Osamu Suzuki - người lãnh đạo huyền thoại của hãng xe Suzuki, là con rể của gia tộc này. Ảnh: The Car Guide

Sanpo Yoshi - chìa khóa của các Shinise

Chìa khóa để mang lại sự thành công bền vững cho các doanh nghiệp Nhật Bản nằm ở triết lý Sanpo Yoshi (三方よし), nghĩa là sự hài lòng từ ba phía, bao gồm: người bán, người mua và xã hội.

thương-nhân-omi — Triết lý kinh doanh Sanpo Yoshi bắt nguồn từ các thương nhân vùng Omi thời Edo. Ảnh: LinkedIn

Theo đó, việc kinh doanh phải đem lại lợi ích cho tất cả các bên liên quan chứ không chỉ chăm chăm vào lợi nhuận của doanh nghiệp. Họ hiểu rằng, để công ty có thể kinh doanh lâu dài, trước tiên là phải tạo ra sản phẩm/dịch vụ có chất lượng tốt cho người sử dụng. Vì vậy, doanh nghiệp luôn nỗ lực không ngừng để giữ vững chất lượng và cải thiện sản phẩm để mang đến cho khách hàng những gì tốt nhất, điển hình là khái niệm Kaizen (改善) - cải tiến liên tục, hay Monozukuri (ものずくり) - tạo ra sản phẩm chất lượng cao, bảo chứng cho hàng hóa “made in Japan”.

monozukuri — Hàng hóa "made in Japan" được xem là một trong những "bảo chứng chất lượng" trên toàn thế giới. Ảnh: Istock

Cùng với đó, do sự phát triển của doanh nghiệp và cộng đồng là không thể tách rời, các Shinise cũng chú trọng vào việc mang lại lợi ích cho xã hội và xây dựng mối quan hệ tích cực với cộng đồng nơi công ty đang kinh doanh, thông qua các hoạt động thể hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (CSR) như quyên góp hay xây dựng cơ sở vật chất cho cộng đồng địa phương.

Những đánh đổi âm thầm để duy trì “trăm năm”

Để có được danh xưng “công ty trăm tuổi”, những người thừa kế Shinise cũng không tránh khỏi khó khăn khi gánh trên vai trọng trách duy trì sản nghiệp của gia đình.

Họ thường chịu áp lực từ bạn bè đồng trang lứa, không dám đổi mới mà phải tập trung duy trì truyền thống, và hy sinh lợi ích của chính mình để duy trì sự ổn định cho gia đình, công việc kinh doanh. Người thừa kế của một công ty bánh kẹo lâu đời tại Kyoto, được thành lập vào năm 1884, chia sẻ:

“Trong một Shinise, doanh nghiệp cũng chính là gia đình. Chúng tôi cần hy sinh ý chí cá nhân, cảm xúc của bản thân và những điều mình muốn làm. Việc kế thừa và duy trì gia tộc là điều vô cùng quan trọng. Chúng tôi không tiếp tục công việc kinh doanh vì đặc biệt yêu thích ngành nghề đó, việc gia đình chúng tôi làm bánh kẹo chỉ là một sự trùng hợp, điều quan trọng là duy trì sản nghiệp của gia đình như hiện tại”.

wagashi-shinise — Ảnh minh họa: Lively Hotels

Nhìn chung, để những doanh nghiệp Shinise tồn tại hơn trăm năm cần có những nỗ lực và đánh đổi từ mỗi cá nhân đến một tập thể. Những doanh nghiệp này không chỉ góp phần giữ gìn di sản truyền thống mà còn luôn không ngừng đổi mới để thích ứng với thời đại, đồng thời mang đến những bài học quý giá để các doanh nghiệp hiện đại phát triển trường tồn và bền vững.

Mời bạn khám phá câu chuyện về những doanh nghiệp trăm tuổi của Nhật Bản trong Chuyên đề Tháng 7.

kilala.vn