Anime Nhật Bản lâm vào khủng hoảng

Thiếu hụt nhân tài

Tại Liên hoan phim hoạt hình quốc tế Annecy, có đến 3 trong số 10 phim truyện tranh giải cao nhất đến từ Nhật Bản. Điều này cho thấy hiện chỉ có Nhật Bản là đối thủ thực sự thách thức sự thống trị của Hollywood. Với siêu phẩm như Your name và sản phẩm game Super Mario của Ninetendo, anime Nhật Bản được xem là có tiềm năng cạnh tranh lớn với hai "ông trùm" Pixar và Disney. 

Nói đến sự thiếu hụt lực lượng nhân tài, khi nhắc đến hoạt hình Nhật, nhiều người chỉ nghĩ đến ngôi sao sáng nhất: ông Hayao Miyazaki, đồng sáng lập Studio Ghibli, người đã quyết định nghỉ hưu ở tuổi 78 vì lí do sức khoẻ. Miyazaki cũng chính là người tiên phong trên con đường phim nghệ thuật, với bộ phim hoạt hình kinh điển đoạt giải Oscar như Vùng đất linh hồn, Lâu đài bay của pháp sư Howl và kiệt tác Hàng xóm của tôi là Totoro.

Nhưng Yoshiaki Nishimura, một người từng là cánh tay đắc lực của Miyazaki, cũng là người sản xuất bộ phim hoạt hình được đề cử giải Oscar Nàng tiên trong ống tre, nói rằng ngành công nghiệp này đã gắng sức rất nhiều trong việc "đối diện với cơn khát nhà làm phim, điều kiện làm việc tệ hại, và có thể còn là sự thiếu sáng tạo." Đồng nghiệp của anh cũng phàn nàn về mức lương thấp, sự khan hiếm các tài năng trẻ và cả việc những đội ngũ làm phim thường xuyên phải làm việc 12-18 giờ mỗi ngày cho đến khi kiệt sức.

Ngôi sao đang lên Keiichi Hara – người đã giới thiệu tác phẩm mới của mình The Wonderland (tựa đề tiếng Việt là “Lạc vào vùng đất sinh nhật”) tại Liên hoan phim Annecy, sau khi thắng giải Hội đồng bình chọn tại đây vào bốn năm trước với tác phẩm Bách Nhật Hồng. Ông cảm thấy lo ngại cho tương lai của ngành công nghiệp hoạt hình Nhật Bản. Ông cảnh báo rằng: “Có lẽ vấn đề lớn nhất của ngành công nghiệp phim hoạt hình Nhật Bản chính là việc không có nhiều nhà làm phim trẻ.”

Tác giả của bộ phim hoạt hình Children of the Sea được yêu thích tại liên hoan phim dù không được đề cử – Ayumu Watanabe – cũng cảm thấy lo lắng về vấn đề "tiêu chuẩn hóa" thị giác và sự thiếu tính độc đáo, mới mẻ. Những gì mà Ayumu Watanabe nói còn trở nên tồi tệ hơn khi "ngày càng hiếm các nhà làm phim có thể vẽ tay tốt."

Ngay cả những nhà làm phim gạo cội như Mamoru Hosoda – người sáng tạo thiên tài đứng sau thành công của Những đứa con của sói, Cậu bé và quái vật, Cô gái vượt thời gian – cũng phải buộc mình làm việc quá sức trong nhiều giờ với từng nhóm nhỏ. Trong một lần trả lời phỏng vấn vào năm ngoái, Hosoda nói rằng siêu phẩm Em gái đến từ tương lai được lấy cảm hứng từ lời trách cứ của vợ ông cho rằng bản thân bà đã “mất chồng” vì công việc của ông, và cho rằng ông phải chịu trách nhiệm trong việc bỏ mặc vợ "nuôi con một mình."

Watanabe nói rằng ngành công nghiệp này được chia thành hai thái cực: "Những nhà sản xuất lớn: những người có thể huy động một số lượng lớn những người làm phim hoạt hình. Ngược lại, nhiều dự án nghệ thuật của các công ty nhỏ hơn có vốn đầu tư rất ít ỏi."

Kì vọng đổi mới

Yoshiaki Nishimura đã nói rằng anh đang cố giữ lại "tinh thần và phong cách Ghibli – sự kết hợp giữa vẽ tay và hoạt hình máy tính" tại Studio Ponoc, nơi sau khi Miyazaki gặp vấn đề về sức khỏe và tuyên bố nghỉ hưu năm 2013. Studio Ponoc đánh dấu sự thành công đầu tiên vào năm 2017 với bộ phim Mary và đóa hoa phù thủy và Nishimura đã cho trình chiếu giới thiệu những đoạn phim ngắn tại Annecy.

Theo anh Nishimura, “những khó khăn trong ngành công nghiệp hoạt hình là kết quả của việc tích tụ nhiều vấn đề trong 5 đến 10 năm trở lại đây”, nhưng anh khẳng định xưởng phim của anh đang cố gắng “tạo ra một môi trường mới”.

Khi bản tình ca Ride Your Wave của đạo diễn Masaaki Yuasa có thể chinh phục khán giả tại Annecy, điều này chứng minh anime Nhật Bản vẫn đang giữ được vị thế của mình. Amel Lacombe, tổng giám đốc của Eurozoom - nhà phân phối phim hoạt hình chính tại Pháp tin rằng các nhà chức trách Nhật Bản đang hồi sinh "đỉnh cao" anime và có những bước tiến ra thế giới để biến anime thành “một sản phẩm xuất khẩu”.

Mọi sự chú ý vào năm nay sẽ đổ dồn về buổi ra mắt Đứa con của thời tiết, một sản phẩm tiếp nối bộ phim từng phá vỡ kỉ lục: Your Name của cùng tác giả Makoto Shinkai, và hiện đang là phim hoạt hình Nhật Bản ăn khách nhất mọi thời đại. Đội ngũ sản xuất của Shinkai đã tiết lộ câu chuyện kì bí về một cậu bé trốn khỏi trường học để gặp gỡ cô gái có thể thay đổi thời tiết trong phim Đứa con của thời tiết tại Annecy.

Phiên bản người đóng thực của Your Name đang trong quá trình hoàn thiện. Kênh truyền hình của Mỹ cũng sẽ làm lại series phim Train Man (tạm dịch: “Chàng trai trên tàu điện”) kể về một tuổi trẻ bị ám ảnh bởi anime. Giờ đây, anime cho thấy được thể loại phim này chưa bao giờ tiến gần đến xu thế chung của thế giới như lúc này.

kilala.vn