Thưởng rượu ngắm hoa vào ngày Choyo: lễ hội truyền thống vào mùa thu Nhật Bản

Tháng 9 là thời điểm Nhật Bản bắt đầu chuyển giao sang mùa thu, là khi rừng cây bắt đầu thay lá, mùa màng trĩu quả và hoa cúc nở rộ. Vào mùa này, người Nhật khi xưa thường tổ chức lễ hội hoa cúc vào ngày 9/9 âm lịch, gọi là Kiku no Sekku (菊の節句 - Ngày Hoa cúc), hay còn được biết đến với tên gọi Choyo no Sekku (重陽の節句 - Tiết Trùng Dương). 

Nguồn gốc của lễ hội Choyo

Choyo no Sekku là một trong năm lễ hội theo mùa truyền thống của người Nhật (Go Sekku), cùng với Ngày Thất thảo (Nanakusa no Sekku - 7/1), Lễ Hoa đào (Momo no Sekku - 3/3), Tiết Đoan ngọ (Tango no Sekku - 5/5), Lễ Thất tịch (Tanabata - 7/7). Vào dịp này, người Nhật khi xưa thường trưng hoa cúc, uống rượu hoa cúc và thưởng thức các món ngon từ sản vật mùa thu. 

Lễ Choyo rơi vào ngày 9/9, được xem là ngày cực kỳ may mắn theo quan niệm âm dương ngũ hành. Cụ thể, con số 9 được coi là số dương, vì lặp lại hai lần số 9 nên ngày này mới được gọi là Trùng Cửu (重九) hoặc Trùng Dương (重陽). Đây cũng là ngày mà người ta dành thời gian quây quần cùng ông bà, cha mẹ và những người cao tuổi trong nhà, cầu chúc cho họ tuổi thọ dài lâu (như trong câu “trường trường cửu cửu").  

Phong tục này được cho là du nhập từ Trung Hoa vào cuối thời kỳ Nara và được ghi lại trong Nihon Shoki (Nhật Bản thư kỷ) - bộ sách cổ lâu đời về lịch sử Nhật Bản. Trong văn hóa Trung Hoa, Tết Trùng Dương (hay Tết Trùng Cửu) là một dịp lễ quan trọng, và phong tục này cũng được du nhập đến một số quốc gia châu Á khác như Hàn Quốc, Việt Nam.

Đến thời kỳ Heian (794-1185), đây trở thành lễ hội hằng năm được giới quý tộc tổ chức trong chốn cung đình. Sau thời Kamakura, lễ hội này dần mai một. Dưới thời Edo (1603-1868), nhờ phong trào thưởng cúc Kangiku (観菊) mà lễ Choyo có lúc được hồi sinh, song vì trùng với mùa gặt nên nông dân thường ưu tiên lễ hội mùa màng hơn.

Sang thời Minh Trị (1868-1912), lễ hội này hầu như biến mất tại các đô thị như Tokyo. Tuy nhiên, dấu vết của nó vẫn tồn tại qua các lễ hội búp bê hoa cúc mùa thu hay triển lãm hoa cúc trên khắp đất nước. Sau khi Nhật Bản chuyển sang sử dụng Dương lịch thì Choyo no Sekku được tổ chức vào ngày 9/9 theo lịch dương.

Xem thêm: Lễ hội búp bê hoa cúc độc đáo vào mùa thu

Phong tục truyền thống vào lễ Choyo

Uống rượu hoa cúc Kikuzake

Vào thời xưa, khi người Nhật còn sử dụng lịch âm, ngày 9/9 rơi vào khoảng giữa tháng 10 - vào mùa hoa cúc nở rộ. Người Nhật xem hoa cúc là loài hoa thanh khiết, có khả năng trừ tà và mang đến tuổi thọ dài lâu. Do đó mà vào ngày này, họ thường trưng bày hoa cúc và uống rượu hoa cúc để mang lại may mắn. 

Trong các buổi yến tiệc được tổ chức tại hoàng cung Heian, giới quý tộc thường thả những cánh hoa cúc vào trong chén rượu sake và uống trong khi thưởng hoa. Cùng với đó, hoa cúc cũng được ngâm chung với rượu sake trong một đêm trước lễ Choyo, thức rượu ấy được gọi là rượu hoa cúc Kikuzake (菊酒). 

Kisewata - phủ bông lên hoa cúc

Trong chốn cung đình Heian xưa, có một phong tục được gọi là Kisewata (着せ綿). Vào buổi tối trước ngày lễ Choyo, người ta phủ bông gòn lên hoa cúc trong vườn để thấm những giọt sương đêm đọng lại trên cánh hoa. Sáng ngày hôm sau, họ sẽ dùng những tấm bông đã đượm hương hoa cúc đó để lau mặt, được cho là có tác dụng làm đẹp cho làn da và kéo dài tuổi thọ.