Người Nhật ưa chuộng nền điện ảnh nội địa hơn?

Việc 4/5 tác phẩm đạt doanh thu cao nhất ở thị trường Nhật Bản vào năm 2022 là những bộ Anime cho thấy rõ rệt xu hướng xem phim của người dân xứ Phù Tang.

Vào thời điểm hoàng kim của nền kinh tế Nhật từ năm 1980 – 1990, nhiều ngôi sao Hollywood đã xuất hiện trong quảng cáo của những thương hiệu Nhật Bản như: Arnold Schwarzenegger quảng cáo mì Nisshin (1989); Harrison Ford cho bia Kirin (1994). và Tommy Lee Jones gắn bó lâu dài với gương mặt quen thuộc  cho loạt quảng cáo cà phê Boss đến tận ngày nay.

Nhưng cho đến hiện tại, khó có thể thấy những ngôi sao Hollywood với vai trò gương mặt đại diện, ngoại trừ vài trường hợp hiếm hoi như Johnny Depp gần đây đã quảng cáo bia Asahi. Các doanh nghiệp Nhật đã giảm ngân sách cho việc thuê ngôi sao nước ngoài? Nhưng có vẻ là ở Nhật Bản, Hollywood không còn là điều quá thu hút như trước đây.

Tỷ lệ doanh thu cho các bộ phim của Mỹ ở tại “phòng vé lớn thứ ba thế giới" đã giảm trong nhiều năm từ trước đại dịch và trở nên khó khăn hơn sau đại dịch. Bốn trong số năm phim có doanh thu cao nhất năm 2022 là phim ăn khách trong nước, với đại diện duy nhất của Hollywood là Top Gun: Maverick phát triển dựa trên loạt phim nổi tiếng từ trước. 

Nguyên nhân của sự chênh lệch này là gì? Không giống như sự kiểm duyệt khắt khe của Trung Quốc, Nhật Bản là một thị trường tự do, không có cơ quan kiểm duyệt nào can thiệp để ngăn chặn việc phát hành một bộ phim vì lý do đạo đức. Hơn hết, Nhật lại là một trong số ít những quốc gia vẫn mở cửa rạp chiếu phim trong thời gian bùng phát dịch bệnh. 

Đơn giản là khán giả Nhật ưa chuộng phim nội địa, đặc biệt là những bộ phim anime được đầu tư kinh phí lớn. Top 5 phim ăn khách nhất xứ Phù Tang chỉ có một đại diện đến từ nước ngoài là Top Gun: Maverick, còn lại là những bộ phim nội địa đứng đầu lần lượt là One Piece Film: Red và Jujutsu Kaisen 0: The Movie. 

Ngay cả James Cameron cũng không ngoại lệ. Trong khi Avatar đầu tiên thành công phòng vé ở Nhật Bản và là bộ phim có doanh thu cao thứ 12 mọi thời đại của quốc gia này, thị hiếu đã thay đổi trong hơn một thập kỷ kể từ đó. Phần tiếp theo Avatar: The Way of Water ra mắt ở vị trí thứ ba đáng thất vọng ở Nhật Bản, sau hai bộ phim hoạt hình đã chiếu trên màn ảnh trong nhiều tuần. Một số ước tính cho biết đây là thị trường duy nhất mà Avatar không thể ra mắt ở vị trí số một.

So sánh với Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba - the Movie: Mugen Train, mặc dù ra rạp giữa đại dịch nhưng đã trở thành bộ phim ăn khách nhất từ trước đến nay của Nhật Bản, phá vỡ kỷ lục được giữ từ năm 2001 của Spirited Away (Studio Ghibli) tác phẩm đã nhận được giải Oscar cho Phim Hoạt hình xuất sắc nhất.

Không có lý do cụ thể đằng sau sự thay đổi thị hiếu của khán giả. Nhưng một trong số đó phải kể đến chất lượng phim nội địa ngày càng cao. Hoạt hình Nhật Bản ngày nay là một ngành “Kinh phí lớn - Tiếng vang lớn”, được minh họa rõ nét bằng những tác phẩm thành công của đạo diễn Makoto Shinkai với tác phẩm tiêu biểu Your Name và gần đây nhất là Suzume - bom tấn phòng vé lớn thứ năm của Nhật Bản với doanh thu 100,29 triệu đô.

Trong khi đó, những áp lực tương tự ảnh hưởng đến ngành công nghiệp điện ảnh ở những nơi khác cũng ảnh hưởng đến Nhật Bản. Sự gia tăng của phát trực tuyến có nghĩa là các bộ phim cần phải là sự kiện đình đám để thu hút khán giả. Các đạo diễn anime như Shinkai hay Mamoru Hosoda, cựu chuyên gia của Studio Ghibli, đã vô tình xây dựng thương hiệu cá nhân của họ thông qua các tác phẩm thành công – một cách truyền thông với ngân sách hợp lý.