Setsuko Hara: "Vẻ đẹp đồng trinh bất diệt" xứ Phù Tang

Trong kỷ nguyên vàng son của điện ảnh Nhật, nữ diễn viên Setsuko Hara được xem là ngôi sao sáng nhất. Sở hữu sự nghiệp rực rỡ với nhiều vai diễn kinh điển trên màn ảnh, hợp tác với nhiều đạo diễn lừng danh, nhưng có lẽ ở "mối duyên" với Yasujiro Ozu, chất nghệ sĩ trong bà mới thực sự được thể hiện trọn vẹn và đạt đến đỉnh cao diễn xuất.

Biểu tượng điện ảnh trong Kỷ nguyên vàng son

Setsuko Hara tên khai sinh là Masae Aida, sinh vào ngày 17/06/1920 tại thành phố Yokohama. Xuất thân trong một gia đình khá giả kinh doanh tơ lụa nhưng cuộc Đại suy thoái xảy ra đã khiến cuộc sống của bà cùng người thân rơi vào cảnh túng thiếu. Để đỡ đần cho cha mẹ, Hara đã bỏ học năm 14 tuổi và bước chân vào làng điện ảnh, tìm kiếm cơ hội đóng phim.

Lúc ấy, Nhật Bản đang chuyển từ kỷ nguyên phim câm sang phim nói và các nữ diễn viên trẻ được săn đón. Đạo diễn kiêm biên kịch Sadao Yamanaka là người đầu tiên phát hiện ra nét đẹp trong sáng của Hara.

Năm 15 tuổi, nữ diễn viên có vai đầu tiên trong phim Don't Hesitate, Young Folk, kể từ đây bà ở lại Tokyo lập nghiệp với nghề diễn. Sau khi tham gia phim Kochiyama Soshun (1936) của Sadao Yamanaka, Hara đã lọt vào mắt xanh của đạo diễn Arnold Fanck và được lựa chọn tham gia vào tác phẩm hợp tác giữa Đức và Nhật là The Daughter of the Samurai (1937).

Nét đẹp đậm chất Á Đông, toát lên vẻ tri thức, giàu sức sống cùng lối diễn tự nhiên của Hara trong bộ phim này đã ghi dấu ấn sâu đậm trong lòng khán giả quê nhà và quốc tế. Hình ảnh bà thể hiện về một “người phụ nữ kiên cường chịu đựng khó khăn nơi hậu phương” trong khi những người lính ra trận đã mang lại cho Setsuko Hara danh hiệu “nữ thần của mặt trận quê hương”.

Bà đã được mời đến Berlin, Paris, New York và đặt chân đến kinh đô điện ảnh thế giới Hollywood để giới thiệu, quảng bá cho tác phẩm này.Cũng từ đây, cái tên Setsuko Hara trở nên nổi tiếng và được truyền thông ca ngợi như niềm tự hào của điện ảnh Nhật Bản.

Những năm tháng sau đó, trong thời kỳ hậu chiến, Hara có cơ hội làm việc với nhiều đạo diễn vĩ đại của nước Nhật như Akira Kurosawa, Mikio Naruse hay Yasujiro Ozu. Bà xuất hiện với những kiểu vai khác nhau, đa chiều và phức tạp, nổi loạn và hiện đại hơn nhưng vẫn đậm chất truyền thống của người phụ nữ xứ anh đào, từ nội tâm đến tạo hình.

Theo nhà nghiên cứu Yuka Kanno trên JFF+, sau khi chiến tranh kết thúc và tinh thần dân tộc hướng tới giải phóng phụ nữ, Hara thường vào vai những người phụ nữ thông minh, quyết đoán và độc lập. Cũng từ đó mà bà có danh xưng “nữ thần của nền dân chủ thời hậu chiến”. Các tác phẩm No Regrets for Our Youth (1946) của Akira Kurosawa và Aoi Sanmyaku (1949) của Tadashi Imai đã củng cố hình ảnh này.

Một hình tượng nổi bật khác của Setsuko Hara là “cô con gái của gia đình trung lưu” – một sự kết hợp giữa trí thông minh với tính cách tốt bụng, và hình ảnh này gắn liền với mối duyên của bà với đạo diễn Yasujiro Ozu.

Nàng thơ của Yasujiro Ozu

Bậc thầy điện ảnh Yasujiro Ozu từng tuyên bố rằng điều khó nhất đối với một nữ diễn viên là đóng vai người phụ nữ trong một gia đình bình thường, và Setsuko Hara là người có thể làm được điều này. Ozu đã tìm thấy “nàng thơ” Hara cho những vai diễn đời thường mang vẻ đẹp tươi trẻ, bí ẩn, có chiều sâu nội tâm.

Trong số các kiệt tác phim điện ảnh về đề tài gia đình của Ozu, Hara góp mặt trong sáu tác phẩm, trong đó phải kể Late Spring (1949), Early Summer (1951) và Tokyo Story (1953). Các nhân vật của Hara đều được đặt tên là “Noriko” trong cả ba bộ phim này, nên chúng thường được gọi là “bộ ba phim Noriko”.

Late Spring đánh dấu lần hợp tác đầu tiên giữa Hara và Ozu. Trong phim này, nữ diễn viên hóa thân thành cô con gái không nỡ lòng bỏ lại người cha già đơn độc để đi lấy chồng. Hara đã lột tả được tâm tư và phẩm chất đáng quý của một người con hiếu thảo luôn nghĩ cho vị thân sinh.

Tiếp theo với Early Summer, bà vào vai người con 28 tuổi đang bị gia đình thúc giục chuyện kết hôn. Phim đã phản ánh sâu sắc suy tư và quan điểm của người phụ nữ về hôn nhân, nghĩa vụ với người thân cùng lựa chọn trong cuộc sống để tìm thấy hạnh phúc đích thực.

Còn trong kiệt tác lừng danh Tokyo Story, Hara lay động khán giả khi vào vai người vợ góa chồng, một cô con dâu đối xử tử tế và thân thiết với bố mẹ chồng hơn cả con cái ruột thịt của họ.

The End of Summer (1961) là tác phẩm cuối cùng mà Hara xuất hiện trong phim của Ozu. Hai năm sau khi bộ phim này ra mắt, vị đạo diễn qua đời và Setsuko Hara cũng bất ngờ rút lui khỏi làng giải trí, rời xa hào quang rực rỡ của thế giới điện ảnh.

Tổng cộng đạo diễn tài ba Ozu và “nàng thơ” Hara của ông đã hợp tác 12 năm, tạo nên một mối lương duyên tốt đẹp và cho ra đời những tác phẩm xuất sắc của nền điện ảnh xứ mặt trời mọc. Đến nay, sau hơn sáu thập kỷ, các tác phẩm này vẫn còn được những người yêu mến và làm việc trong lĩnh vực điện ảnh tôn thờ, xem như mục tiêu để hướng đến.

Xem thêm: Những phim trắng đen kinh điển của điện ảnh Nhật

Nữ minh tinh đồng trinh

Sự ra đi của Ozu và lời từ biệt với diễn xuất của Setsuko Hara từng khiến dân tình xôn xao về mối quan hệ đặc biệt giữa hai người. Phải chăng việc Ozu rời khỏi nhân thế khiến “nàng thơ” của ông đau buồn mà nói lời từ giã màn ảnh khi đang ở đỉnh cao của sự nghiệp? Mối quan hệ đặc biệt giữa Hara và Ozu vẫn là một bí ẩn không có lời giải đáp. Mọi người chỉ biết rằng họ đều ra đi mà chưa từng lập gia đình, dành trọn cuộc đời để cống hiến cho nghệ thuật.

Hara là một người nổi tiếng nhưng bà có một đời tư rất bình lặng, truyền thông đồn thổi về tình yêu thuần khiết của bà dành cho Ozu, hay những câu chuyện hoang đường về việc bà là người tình của Tướng Douglas MacArthur - Tư lệnh Tối cao của Lực lượng Đồng minh ở Nhật Bản. Tuy nhiên tất cả chỉ là lời đồn, công chúng chỉ thấy Hara tận tụy, chăm chỉ với nghề diễn và hiếm khi chia sẻ về tình cảm cá nhân.

Năm 1963, Hara rút lui khỏi ánh đèn sân khấu sau lần xuất hiện cuối cùng trên màn ảnh ở tuổi 43. Từ đó, đời tư của bà lại càng thêm phần bí ẩn, chẳng mấy ai biết về tình hình cuộc sống của bà ra sao. Hara từ chối mọi lời mời quay lại đóng phim cũng như xuất hiện trong các cuộc phỏng vấn trong hơn nửa thế kỷ.

Vào ngày 05/09/2015, nữ diễn viên bước sang thế giới bên kia sau khi đã sống 95 năm và cống hiến 28 năm cho diễn xuất. Bà sống cả một cuộc đời gần như đơn độc, không kết hôn, không có mối tình nào được công khai vì vậy mà Setsuko Hara được mệnh danh là nữ minh tinh đồng trinh hay “Vẻ đẹp đồng trinh bất diệt" xứ Phù Tang.

Ngày nay khi nhắc đến kỷ nguyên vàng son của điện ảnh Nhật, người ta sẽ không quên cái tên Setsuko Hara - môt biểu tượng của thế kỷ 20.

kilala.vn