Làng gốm Shigaraki: nơi người khuyết tật thể hiện tài năng

Ngôi làng của những chú Tanuki

Làng gốm Shigaraki (信楽町) nằm ở phía nam tỉnh Shiga, nổi tiếng với nghề làm gốm từ thời cổ đại. Đồ gốm ở đây được gọi là Shigaraki-yaki. Tương truyền, khi Hoàng đế Showa đến thăm Shigaraki vào năm 1951, rất nhiều tượng gốm hình Tanuki đã được đặt dọc theo các tuyến đường để chào đón. Hoàng đế Showa đã sáng tác một bài thơ về ấn tượng với những chú Tanuki này, và kể từ đó, chúng nổi tiếng khắp nước Nhật, trở thành biểu tượng của làng. Ngày nay, các tượng gốm Tanuki thường đội mũ rơm và tay cầm một chai rượu sake, xuất hiện trước nhiều ngôi nhà và cửa hàng khắp ngôi làng.

Tanuki là một loại Yokai (yêu quái) quen thuộc trong truyện dân gian của Nhật Bản. Người Nhật tin rằng Tanuki có sức mạnh ma thuật, chúng dễ dàng thay đổi hình dạng và mang tính cách của con người. Chúng vui vẻ, có chút tinh quái và không gây gổ với bất kỳ ai. Tanuki cũng trở thành nguồn cảm hứng cho các nhà làm phim, trong đó nổi tiếng là bộ phim Pom Poko của đạo diễn Isao Takahata.

Nơi người khuyết tật có một cuộc sống bình thường

Không chỉ được biết đến với việc sản xuất tượng gốm Tanuki, mà hơn thế, ngôi làng còn là hình mẫu trong việc tạo công ăn việc làm giúp người khuyết tật hòa nhập cộng đồng. Sau Chiến tranh thế giới II, trung tâm Shigaraki Seinenryo (信楽青年寮) được thành lập, trở thành nơi đào tạo những người khuyết tật về trí tuệ từ 15 tuổi trở lên học nghề làm gốm. Bây giờ, tất cả những học viên khi xưa đều đã ở độ tuổi trên 65.

Ban đầu, dự án bị phản đối bởi người dân trong làng, nhưng nhờ vào sự vận động tích cực từ ông Daisuke Ishino – một cư dân sống lâu năm tại làng mà trung tâm đã được thành lập. Ông Ishino cho rằng, những người khuyết tật nọ là những người trưởng thành chỉ mang chút khác biệt so với mọi người, họ có thể nói chuyện hơi lớn tiếng, thích chơi các trò chơi trẻ em nhưng đồng thời cũng đóng một vai trò quan trọng trong cộng đồng. 

Tinh thần làm việc của những người thợ khuyết tật khiến người khác phải nể phục. Ngay cả vào chủ nhật, họ cũng rất hào hứng dẫn du khách đến xưởng và giới thiệu các sản phẩm của mình. Trung tâm không chỉ giúp người khuyết tật có cơ hội để thể hiện bản thân qua các tác phẩm gốm sáng tạo, mà còn giúp họ học kỹ thuật làm gốm để tự mình nuôi sống bản thân. Bạn sẽ có thể tìm thấy những sản phẩm đặc biệt được làm bằng đôi tay của họ tại các sự kiện tổ chức ở trung tâm làng. 

Ngoài ra, sự kiện nghệ thuật Art Brut Creation Nippon dành cho người khuyết tật cũng được tổ chức thường niên tại làng Shigaraki. Năm 2020, sự kiện đã được diễn ra từ ngày 07/02 – 09/02 với sự hợp tác của Bộ văn hóa Nhật Bản và tổ chức Japan Cultural Expo. Tại sự kiện, các tác phẩm của người khuyết tật ở nhiều lứa tuổi được trưng bày. Dù chưa được đào tạo qua bất kỳ trường lớp nghệ thuật nào nhưng những tác phẩm của họ lại có sức hút rất riêng.

Tham quan làng gốm Shigaraki

Là một làng nghề gốm lâu đời, các xưởng gốm có mặt ở khắp nơi trong làng. Khi đi bộ qua những con phố quanh co, du khách sẽ thấy rất nhiều bức tượng Tanuki và bình gốm lớn được đặt rải rác dọc theo các con đường. 

Cùng với đó, nhiều ống khói lớn nhỏ khác nhau xuất hiện ở mọi nơi càng làm tăng thêm không khí cổ xưa của một làng nghề truyền thống. Ngoài ra, du khách còn thể thấy các lò nung bậc thang lớn được dựng ở sườn đồi và các lò nung dạng hang lâu đời. Hiện nay, chúng không còn được sử dụng và được thay thế bởi công nghệ sản xuất gốm hiện đại. Khi bước vào lò nung, du khách ngay lập tức bị ấn tượng bởi những bức tường đen xỉn màu do nhiều lần nung ở nhiệt độ cao. 

Gần khu vực lò nung, du khách có thể ghé đến quán cà phê gốm Ogama để vừa nhâm nhi tách cà phê, vừa ngắm nhìn nhiều sản phẩm gốm truyền thống của làng Shigaraki trong không gian mộc mạc. 

Ngoài ra, trong làng còn có nhiều cửa hàng và triển lãm gốm nhỏ. Du khách có thể ghé thăm cửa hàng Tanikangama (谷寛窯) chỉ cách lò nung 5 phút đi bộ. Tại đây, bạn sẽ được chiêm ngưỡng rất nhiều tác phẩm gốm chất lượng cao từ các thợ làm gốm nổi tiếng. Một địa chỉ cũng rất đáng để đến xem là Uzan-Yoh (卯山窯), nơi trưng bày nhiều món đồ gốm đẹp và tinh xảo. 

Du khách cũng có thể trải nghiệm làm gốm tại Công viên văn hóa gốm sứ Shigaraki (滋賀県立陶芸の森). Công viên gốm này được thành lập vào năm 1990. Với diện tích rộng lớn, đây trở thành nơi tổ chức nhiều triển lãm tranh đương đại và workshop. Các workshop tại đây sẽ hướng dẫn cho du khách cách làm gốm. Du khách được chia thành các nhóm gồm 4 – 5 người, một số thành viên tham gia có thể là người khuyết tật. Mỗi nhóm sẽ được ban tổ chức cung cấp khoảng 20kg đất sét và được yêu cầu cùng nhau làm việc để sáng tạo nên các tác phẩm nghệ thuật từ gốm. 

Ngoài ra, một số nơi tại làng Shigaraki còn xuất hiện trong series phim Scarlet (スカーレット) được chiếu trên kênh NHK từ tháng 9/2019 đến tháng 3/2020.

Cách di chuyển đến làng gốm Shigaraki

Từ ga Kyoto, đi tuyến JR Tokaido và tuyến JR Kusatsu để đến ga Kibukawa (貴生川駅). Sau đó, chuyển sang tuyến đường sắt Shigarakikogen Tetsudo đến ga Shigaraki. Tổng thời gian sẽ mất khoảng 1 giờ 30 phút. Ngoài ra, du khách cũng có thể đi từ ga Osaka và sẽ mất khoảng 2 giờ.

• Địa chỉ: 1293-2 Shigarakichomaki, thành phố Koka, tỉnh Shiga
• Website: http://www.tanukimura.com/ (tiếng Nhật)
  

kilala.vn