Những cuộc đua ngựa đầu tiên tại Nhật Bản đã xuất hiện từ hàng ngàn năm trước, trong những nghi lễ Thần đạo được tổ chức tại Hoàng cung hay các cuộc thi đua ngựa của tầng lớp samurai thời phong kiến. Thế nhưng, bộ môn thể thao đua ngựa với thể thức hiện đại như ngày nay chỉ mới được du nhập vào xứ sở mặt trời mọc trong khoảng đầu thế kỷ 19, sau khi Nhật Bản mở cửa giao thương với phương Tây.
Cuộc đua ngựa đầu tiên theo thể thức châu Âu diễn ra vào năm 1862, do một nhóm người Anh quốc tổ chức tại thương cảng Yokohama. Khi những cuộc đua ngày càng diễn ra thường xuyên, người ta bắt đầu cho xây dựng trường đua Negishi vào năm 1866.
Ban đầu, trường đua này được xây dựng như một nơi giải trí chỉ dành riêng cho người nước ngoài đang sinh sống tại thương cảng Yokohama. Nhưng sau đó, bộ môn đua ngựa nhanh chóng trở nên phổ biến và thu hút sự quan tâm của người Nhật. Ngay cả Thiên hoàng Minh Trị cũng đã nhiều lần đến thăm trường đua, nhờ đó mà bộ môn đua ngựa dần lan rộng đến các vùng lân cận và các thương cảng quốc tế khác.
Đến năm 1954, Hiệp hội Đua ngựa Nhật Bản (Japan Racing Association - JRA) được thành lập chính thức để quản lý và điều hành hoạt động đua ngựa trên toàn quốc. Sau đó, Japan Cup - một trong những giải đua ngựa danh giá nhất thế giới - chính thức ra đời vào năm 1981. Giải được tổ chức tại Trường đua Fuchu ở Tokyo vào Chủ nhật cuối cùng của tháng 11 hàng năm và đến nay vẫn là nơi thu hút những vận động viên cùng những chú ngựa thuần chủng hàng đầu thế giới.
Đua ngựa đường bằng (Flat Racing) là hình thức đua truyền thống và lâu đời nhất của bộ môn đua ngựa Keiba Nhật Bản: các vận động viên nài ngựa phi nước đại trên đường đua phẳng, không chướng ngại vật. Luật thi đấu khá đơn giản, chú ngựa nào chạm mũi qua vạch đích đầu tiên sẽ giành chiến thắng.
Kiểu đua này còn được gọi là Jump Racing - các kỵ sĩ nài ngựa vượt qua rào chắn, hào nước hay các chướng ngại vật khác. Vì đua ngựa vượt chướng ngại có phần khó dự đoán kết quả hơn, nên hình thức này ít phổ biến trong giới cá cược tại Nhật Bản. Dù vậy, vẫn có những giải đua lớn mang tầm quốc tế cho thể thức này.
Giải đua ngựa vượt rào lớn nhất là Nakayama Grand Jump, diễn ra vào tháng 4 hàng năm tại trường đua Nakayama. Đường đua ấn tượng có cự ly lên đến 4.250m, và chỉ dành cho ngựa thuần chủng từ 4 tuổi trở lên.
Đây cũng là một trong những giải đua vượt chướng ngại có giá trị giải thưởng cao nhất thế giới, với tổng giải thưởng trung bình khoảng 142 triệu yên (khoảng 24 tỷ VNĐ). Đặc biệt, giải đua này cũng có sự góp mặt của các tay đua hàng đầu đến từ khắp nơi trên thế giới.
Được mệnh danh là “bài kiểm tra sức mạnh” của môn thể thao đua ngựa Nhật Bản, điều làm nên sự khác biệt của đua ngựa Ban-ei chính là mỗi chú ngựa phải kéo theo một cỗ xe trượt nặng từ 450kg đến 1 tấn. Thêm vào đó, một số hạng mục yêu cầu người nài ngựa phải nặng ít nhất 75kg, nếu thiếu cân thì các tấm tạ sẽ được chất lên xe trượt cho đủ trọng lượng.
Khi đua, người nài ngựa sẽ đứng trên xe trượt, điều khiển ngựa kéo cỗ xe qua các đồi cát trên chặng đường đua khoảng 200m. Những chú ngựa đua cũng là giống ngựa thồ đặc biệt to khỏe, được gọi là ngựa Banba, nặng từ 800kg đến 1,2 tấn.
Hiện nay, các cuộc đua ngựa thồ Ban-ei chỉ được tổ chức tại trường đua Obihiro, tỉnh Hokkaido - nơi nổi tiếng với thời tiết lạnh giá và khắc nghiệt, khiến cuộc đua càng thêm gian nan. Tuy vậy, các cuộc đua ngựa Ban-ei vẫn là một nét văn hóa đặc trưng của nơi đây và đã được công nhận là Di sản văn hóa quan trọng của vùng Hokkaido.
Vì đua ngựa là một trong 4 môn thể thao được chính phủ Nhật Bản quản lý, nên việc đặt cược cho chú ngựa yêu thích của mình là hoàn toàn hợp pháp. Tuy nhiên, chỉ có các hiệp hội đua ngựa có thẩm quyền như JRA hay NAR là được phép phát hành vé cá cược.
Trung bình mỗi năm có đến 21.000 cuộc đua ngựa diễn ra trên hơn 20 trường đua tại Nhật Bản, thu hút hàng triệu lượt theo dõi và đặt cược. Giá vé tùy thuộc vào hạng mục cược, và nếu thắng cược thì sẽ nhận được một khoản tiền thưởng khá hậu hĩnh. Một số hạng cược thường được nhiều người lựa chọn gồm:
Tuy nhiên, điều làm nên sự đặc biệt của đua ngựa Keiba chính là việc tạo ra một cộng đồng hâm mộ chính bộ môn thể thao này thay vì những “con nghiện cá cược”.
“Thể thao chuyên nghiệp tồn tại dựa vào người hâm mộ. Khi đã hình thành một cộng đồng người hâm mộ, việc họ khao khát được trực tiếp chứng kiến những người hùng trong môn thể thao mình yêu thích thi đấu là điều đương nhiên,” Graham Pavey, một chuyên gia về đua ngựa Nhật Bản, chia sẻ. “Các chiến dịch marketing của những hiệp hội đua ngựa JRA và NAR không hề đề cập đến khía cạnh cá cược. Thay vào đó, họ kể câu chuyện về những chú ngựa phi thường và những vận động viên cưỡi ngựa như những người kỵ sĩ anh hùng.”
Do đó mà tại Nhật Bản, những chú ngựa đua có hàng triệu người hâm mộ yêu mến giống như bất kỳ vận động viên thể thao nào khác. Tại các trường đua, những món đồ lưu niệm chủ đề ngựa đua luôn được người hâm mộ săn đón, đặc biệt là thú nhồi bông của chú ngựa đua mà họ yêu thích.
Ngoài giải đua ngựa chuyên nghiệp, các cuộc đua ngựa nghiệp dư (kusakeiba - 草競馬) cũng thường xuyên được tổ chức, quy tụ các thành viên của những câu lạc bộ cưỡi ngựa từ mọi vùng miền và mọi lứa tuổi.
Bên cạnh đó, bộ môn đua ngựa Keiba không chỉ là môn thể thao cạnh tranh hay để cá cược, mà còn là dịp gắn kết cộng đồng. Người Nhật thích đến các trường đua ngựa bởi không khí hào hứng và đầy náo nhiệt ở đó, nhiều cặp đôi cũng lựa chọn nơi này làm địa điểm hẹn hò.
Một số trường đua ngựa lớn như Trường đua JRA Tokyo còn có nhiều địa điểm tham quan dành cho gia đình và trẻ em như Bảo tàng Đua ngựa JRA - nơi giới thiệu lịch sử đua ngựa Nhật Bản cùng nhiều triển lãm tương tác cho phép du khách trải nghiệm đua ngựa như thực tế. Trung tâm cưỡi ngựa bên cạnh bảo tàng cũng cung cấp dịch vụ cưỡi ngựa hay tương tác với những chú ngựa con. Các trường đua ngựa giờ đây không chỉ là nơi dành riêng cho người lớn với những trận đua náo nhiệt và sôi động, mà còn là một “thiên đường giải trí”, mang lại trải nghiệm đa dạng và phù hợp với mọi lứa tuổi.