Tokyo Banana: Món quà lưu niệm “phải mua” khi đến Tokyo

Tokyo Banana là gì?

Đây là tên gọi của loại bánh bông lan hình quả chuối vàng ươm, với nhân kem custard cũng mang vị chuối – là sản phẩm do công ty Grapestone có trụ sở ở Tokyo sản xuất. Bánh bông lan được nướng rồi hấp để tạo độ mềm mại, đàn hồi, còn phần nhân kem được làm từ chuối xay nhuyễn, khi cắn vào sẽ lan tỏa vị ngọt ngào cùng hương chuối thơm lừng.

Những “quả chuối” được đặt trong chiếc hộp vuông vức chứa từ 4, 8 cho đến 12 quả, mặt trên hộp là hình ảnh quả chuối cột nơ dễ thương. Sản phẩm này là điển hình của “omiyage – お土産”, nghĩa là quà tặng lưu niệm trong văn hóa Nhật.

Omiyage là món quà dành tặng cho người thân, đồng nghiệp sau chuyến du lịch hoặc công tác và có hai tiêu chí quan trọng phân biệt nó với souvenir/quà lưu niệm thông thường. Thứ nhất, nó phải được sản xuất tại địa phương nơi bạn đến thăm; và thứ hai, được mua để tặng cho người khác (vì bạn vẫn có thể mua quà lưu niệm cho chính mình).

Vì sao lại là Tokyo và Chuối?

Lẽ dĩ nhiên, người ta không trồng chuối ở Tokyo và người Nhật cũng chỉ có thể cung cấp 1% lượng chuối họ tiêu thụ mỗi năm. Vậy thì tại sao Tokyo lại gắn với Banana? Hãy tua ngược thời gian và trở về thời điểm món bánh này ra đời.

Một điều ngạc nhiên là lịch sử của Tokyo Banana khá ngắn – chỉ mới được ra mắt từ năm 1991, chính xác là vào ngày 22/11. Tháng 04/1979, Grapestone mở một cửa hàng chuyên về đồ tráng miệng tên là Budou no Ki trên phố Ginza và được đón nhận nồng nhiệt. Thương hiệu đồ ngọt Gin no Budou của hãng sau đó đã mở các cửa hàng tại Matsuya Ginza và Daimaru Tokyo. Và đây chính là chất xúc tác cho sự ra đời của Tokyo Banana.

Khi mở cửa hàng trong một trung tâm thương mại kết nối trực tiếp với Ga Tokyo, Grapestone nhận ra rằng dù ở Tokyo có rất nhiều món omiyage như bánh gạo giòn Kaminari okoshi (ở khu Asakusa) và bánh nướng nhân đậu đỏ Ningyo-yaki (ở Ningyocho, Nihonbashi) nhưng chúng lại đại diện cho từng khu vực, và vẫn chưa có sản phẩm nào là biểu tượng cho toàn Tokyo.

Bắt tay vào phát triển sản phẩm từ năm 1989, đúng vào thời điểm chuyển giao từ thời Showa sang thời Heisei, Grapestone đặt mục tiêu tạo ra một loại omiyage đại diện cho Tokyo trong kỷ nguyên mới này.

Thủ đô Tokyo nhộn nhịp thu hút người dân từ khắp Nhật Bản. Do đó, thay vì tập trung vào nguyên liệu địa phương như các loại omiyage khác, họ đã thay đổi chiến lược, tạo ra sản phẩm dựa trên nguyên liệu mà tất cả mọi người, bất kể xuất xứ, đều thấy "quen thuộc" và "hoài niệm". Kết quả là, chuối đã được chọn.

Kể từ khi cập Cảng Kobe vào năm 1903, từ một mặt hàng xa xỉ, chuối đã trở thành loại trái cây quen thuộc với người dân Nhật Bản vào khoảng thập niên 60-70 của thời Showa. Ngày nay chuối thậm chí còn là loại trái cây được tiêu thụ nhiều nhất ở Nhật Bản.

"Giữa Tokyo phồn hoa, một thứ gì đó ngay gần bên nhưng khi thưởng thức lại gợi cho ta hoài niệm – chúng tôi muốn tạo ra món omiyage của Tokyo như thế. Đó chính là ý tưởng đằng sau quá trình phát triển. Một thứ dễ cầm, vừa vặn trong lòng bàn tay nhưng không quá dễ thương, để các ông bố có thể mua trên đường về nhà sau giờ làm mà không cảm thấy ngại ngùng”, anh Shushiro Goda – đại diện của Grapestone chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn với Tokyo Shimbun.

Tokyo Banana vào thời điểm ra mắt năm 1991 có giá 999 yên, đựng trong chiếc hộp được thiết kế theo khổ A4 để các nhân viên văn phòng có thể dễ dàng bỏ vào cặp tài liệu. Vào năm tiếp theo, họ đã mở gian hàng tại các sự kiện ở Sân bay Haneda và Ga Tokyo, cả hai đều là điểm trung chuyển cho các chuyến du lịch và công tác. Nhờ nỗ lực của công ty và sự truyền miệng của khách hàng, sản phẩm thành công trở thành món quà lưu niệm đại diện cho Tokyo.

Trong tiếng Nhật, tên đầy đủ của sản phẩm này là “東京ばな奈 「見ぃつけたっ」” (Tokyo Banana “Tìm thấy rồi”). Tìm thấy điều gì? Theo thương hiệu, đó chính là hương vị chuối ẩn giấu trong ký ức của mỗi người, được lấy cảm hứng từ trò chơi trốn tìm kakurenbo hoặc onigokko của trẻ em Nhật.

Tokyo Banana là… một cô gái

Quay trở lại với cái tên của thương hiệu, Tokyo Banana không được viết là “東京バナナ” hoặc “東京ばなな”, tức “Tokyo” + “Chuối” như bình thường, mà âm “na” thứ hai lại được viết bằng Hán tự: “ばな奈”.

Vào thời điểm phát hành sản phẩm, chữ “奈 – Na” khá thịnh hành trong tên của các bé gái, và Tokyo Banana do đó là một cô nàng chuối thời thượng, năng động đến từ Tokyo. Đây cũng là lý do trên đầu của quả chuối này được thắt một chiếc nơ.

Vũ trụ đáng yêu của chuối

Từ phiên bản gốc với độ dễ thương “vừa phải”, đến nay đã có hơn 100 sản phẩm được ra mắt dưới thương hiệu Tokyo Banana. Vào thời điểm tòa tháp Tokyo Skytree khánh thành năm 2012, Grapestone cũng tung ra phiên bản kỷ niệm Tokyo Banana Tree, đánh dấu lần đầu họ thử nghiệm in họa tiết lên bánh. Phiên bản này có họa tiết da báo và hương vị socola chuối. Cũng kể từ đây, hình ảnh “Tokyo Banana = Kawaii (dễ thương)” đã được xác lập.

Nhiều họa tiết khác nhau đã xuất hiện trên bánh, nổi bật như gấu trúc, rái cá hay họa tiết theo mùa như sakura, chúng cũng đi kèm với những khác biệt về hương vị để không khiến khách hàng nhàm chán. Một số sản phẩm sẽ chỉ được bán tại một cửa hàng nhất định, chẳng hạn như cửa hàng của hãng tại khu phố Ginza, khiến nhiều fan háo hức săn lùng.

Thương hiệu cũng thường xuyên kết hợp với các với các nhân vật nổi tiếng như một chiến lược marketing. Những lần bắt tay của Tokyo Banana với các nhân vật trong nước như Doraemon, Pikachu, Chiikawa; các nhân vật từ nhà Disney như Mickey, Winnie the Pooh, Stitch... càng làm phong phú thêm vũ trụ đáng yêu khó cưỡng của những quả chuối cột nơ.

Từ bánh bông lan nhân chuối nguyên bản, dòng sản phẩm của Tokyo Banana cũng ngày càng mở rộng hơn như bánh quy, brulee tart, bánh mì dưa lưới, kem, hay phiên bản hợp tác với KitKat “BANANA X KITKAT”.

Trước đây, sản phẩm chỉ được bán giới hạn ở Tokyo nhưng hiện nay đã có thể tìm thấy tại các sân bay địa phương, trạm dừng trên đường cao tốc và trên nền tảng trực tuyến.

Ở Tokyo, bạn dễ dàng mua được chúng tại sân bay, các nhà ga lớn, cửa hàng bách hóa, trung tâm thương mại và cả một số cửa hàng 7-Eleven xung quanh những điểm du lịch, ga tàu lớn. Chính sự tiện lợi này cũng góp phần giúp Tokyo Banana trở thành món omiyage “phải mua” của du khách nước ngoài khi đến Tokyo.

Mới đây, JR Central Retailing Plus đã thực hiện một cuộc khảo sát về omiyage tại Ga Tokyo từ ngày 1 đến ngày 31/07/2025. Không mấy bất ngờ khi Tokyo Banana vị nguyên bản giành được hạng nhất, thế nhưng vị trí thứ 2 cũng thuộc về thương hiệu này, với Tokyo Banana phiên bản Brulee Tart.